Informacja o niniejszym przekładzie

Duży katechizm. Przekład: Filip Sylwestrowicz. [w:] Westminsterskie wyznanie wiary oraz Mały i Duży katechizm. Wydawnictwo MW. Kraków 2023. Podstawa przekładu: John R. Bower (red.), The Larger Catechism: A Critical Text and Introduction, Grand Rapids 2010.
Podział na grupy pytań nie jest częścią oryginalnego wydania i został dodany tylko na potrzeby niniejszej strony.

A. Podstawowe doktryny

Pytanie 1. Co jest najważniejszym i najwyższym celem człowieka?

Najważniejszym i najwyższym celem człowieka jest uwielbienie Boga i radowanie się nim w pełni na wieki.

Pytanie 2. Skąd wiadomo, że istnieje Bóg?

Samo światło natury w człowieku oraz dzieła Boże jasno oznajmiają, iż istnieje Bóg. Jednak tylko jego Słowo oraz Duch w wystarczający i skuteczny sposób objawiają go ludziom dla ich zbawienia.

Pytanie 3. Co jest Słowem Bożym?

Słowem Bożym są Pisma Święte Starego i Nowego Testamentu. One są jedyną regułą wiary i posłuszeństwa.

Pytanie 4. Skąd wiadomo, że Pisma Święte są Słowem Bożym?

Pisma pokazują, iż są Słowem Bożym poprzez swoje dostojeństwo i czystość; poprzez zgodność wszystkich ich części oraz wspólny cel całości, którym jest oddanie wszelkiej chwały Bogu; a także poprzez swoje światło oraz moc przekonywania i nawracania grzeszników oraz pocieszania i budowania wierzących ku zbawieniu. Jednak jedynie Duch Boży świadczący przez Pisma oraz wraz z nimi w sercu człowieka jest je w stanie w pełni przekonać, że są one prawdziwie Słowem Bożym.

Pytanie 5. Czego przede wszystkim uczą Pisma?

Pisma uczą przede wszystkim tego, w co człowiek powinien wierzyć odnośnie do Boga oraz jaką powinność Bóg nakłada na człowieka.

Pytanie 6. Co Pisma objawiają o Bogu?

Pisma objawiają, kim jest Bóg, osoby Bóstwa, Boże zrządzenia oraz ich wykonanie.

B. Bóg

Pytanie 7. Kim jest Bóg?

Bóg jest duchem, który sam z siebie jest nieskończony w swoim bycie, chwale, błogosławioności i doskonałości; całkowicie samowystarczalnym, wiecznym, niezmiennym, niepojętym, wszechobecnym, wszechmocnym, wszechwiedzącym, najmądrzejszym, najświętszym, najsprawiedliwszym, najbardziej miłosiernym i łaskawym, cierpliwym oraz bogatym w dobroć i prawdę.

Pytanie 8. Czy jest więcej niż jeden Bóg?

Istnieje tylko jeden żywy i prawdziwy Bóg.

Pytanie 9. Ile jest osób Boskich?

Są trzy osoby Boskie – Ojciec, Syn i Duch Święty. Te trzy osoby są jednym, prawdziwym i wiecznym Bogiem, są tej samej istoty, równe w mocy i chwale; jednak można je rozróżnić dzięki ich osobowym właściwościom.

Pytanie 10. Jakie są osobowe właściwości trzech osób Boskich?

Jest właściwe Ojcu, że rodzi Syna, Synowi, iż jest zrodzony z Ojca, a Duchowi Świętemu, iż od wieczności pochodzi od Ojca i Syna.

Pytanie 11. Skąd wiadomo, że Syn i Duch Święty są Bogiem równym Ojcu?

Pismo objawia, że Syn i Duch Święty są Bogiem równym Ojcu, przypisując im takie imiona, atrybuty, dzieła oraz cześć, które właściwe są wyłącznie Bogu.

C. Boże zrządzenia

Pytanie 12. Czym są Boże zrządzenia?

Boże zrządzenia to mądre, wolne i święte zamysły jego woli, w których – od wieczności – ustanowił uprzednio dla swojej chwały i w niezmienny sposób wszystko, co wydarza się w czasie, zwłaszcza rzeczy dotyczące aniołów i ludzi.

Pytanie 13. Co w szczególności Bóg zrządził odnośnie do aniołów i ludzi?

Bóg za pomocą odwiecznego i niezmiennego zrządzenia, kierując się czystą miłością i na chwałę swojej wspaniałej łaski, która miała się objawić we właściwym czasie, wyznaczył niektórych aniołów do chwały; a także w Chrystusie wybrał część ludzi do życia wiecznego oraz środki do osiągnięcia tego celu. Ponadto według swojej suwerennej mocy i niezbadanego zamysłu swojej woli (w którym okazuje oraz wycofuje swoją przychylność zgodnie ze swoim upodobaniem) pominął i przeznaczył resztę na gniew i pohańbienie, aby byli nimi obciążeni z powodu swych grzechów, dla uwielbienia chwały swojej sprawiedliwości.

Pytanie 14. Jak Bóg wykonuje swoje zrządzenia?

Bóg wykonuje swoje zrządzenia w dziełach stworzenia i opatrzności, zgodnie ze swoją nieomylną przedwiedzą oraz dobrowolnym i niezmiennym zamysłem swojej woli.

D. Dzieło stworzenia

Pytanie 15. Czym jest dzieło stworzenia?

Dziełem stworzenia jest to, że Bóg na początku słowem swojej mocy uczynił z niczego świat oraz wszystkie rzeczy na nim, a zrobił to dla siebie samego, w ciągu sześciu dni i wszystko uczynił bardzo dobrym.

Pytanie 16. Jak Bóg stworzył aniołów?

Bóg stworzył wszystkich aniołów jako duchy, nieśmiertelne, święte, wyróżniające się nadzwyczajną wiedzą, potężne w mocy, aby wykonywały jego przykazania i chwaliły jego imię. Stworzył je jednak jako podlegające zmianom.

Pytanie 17. Jak Bóg stworzył człowieka?

Po tym, jak Bóg uczynił wszystkie inne stworzenia, stworzył człowieka jako mężczyznę i kobietę. Ukształtował ciało mężczyzny z prochu ziemi, a kobiety z żebra mężczyzny, obdarzył ich żywymi, rozumnymi i nieśmiertelnymi duszami. Uczynił ich na swój obraz w wiedzy, sprawiedliwości i świętości. Sprawił, że mieli prawo Boże wypisane w swoich sercach i zdolność do jego wypełniania oraz władzę nad stworzeniami. Byli oni jednak zdolni do upadku.

E. Dzieła opatrzności Bożej

Pytanie 18. Czym są dzieła opatrzności Bożej?

Dziełami opatrzności Bożej jest jego najświętsze, najmądrzejsze i najpotężniejsze zachowywanie jego stworzeń oraz zarządzanie nimi; a także kierowanie ich i wszystkich ich czynów ku swojej chwale.

Pytanie 19. Czym jest Boża opatrzność w stosunku do aniołów?

Bóg w swojej opatrzności pozwolił niektórym aniołom z własnej woli i nieodwracalnie upaść w grzech oraz potępienie, ograniczając oraz kierując to wydarzenie i wszelkie ich grzechy, tak by służyły jego chwale. Resztę aniołów utwierdził w świętości i szczęściu, angażując ich wszystkich zgodnie ze swoim upodobaniem w sprawowanie jego władzy, miłosierdzia i sprawiedliwości.

Pytanie 20. Czym była opatrzność Boża względem człowieka w stanie, w jakim został stworzony?

Opatrznością Bożą względem człowieka w stanie, w jakim został stworzony, było: umieszczenie go w raju, aby go doglądał, udzielenie przyzwolenia, żeby spożywał owoce ziemi, poddanie stworzeń pod jego panowanie oraz ustanowienie małżeństwa jako pomocy dla niego; obdarzenie człowieka społecznością z Bogiem, ustanowienie szabatu; wejście z człowiekiem w przymierze życia, którego warunkiem było osobiste, doskonałe i nieustanne posłuszeństwo, a którego rękojmią było drzewo życia, i wreszcie zakazanie człowiekowi spożywania z drzewa poznania dobra i zła pod groźbą śmierci.

F. Upadek człowieka i jego skutki

Pytanie 21. Czy ludzie pozostali w stanie, w którym Bóg ich pierwotnie stworzył?

Nasi pierwsi rodzice, zdani na wolność swojej woli, z powodu pokuszenia Szatana przekroczyli Boże przykazanie, spożywając zakazany owoc. W ten sposób odpadli ze stanu niewinności, w którym zostali stworzeni.

Pytanie 22. Czy cała ludzkość upadła w pierwszym występku?

Ponieważ przymierze zostało ustanowione z Adamem jako przedstawicielem – nie tylko dla niego, ale też dla jego potomstwa – cała ludzkość pochodząca od niego w wyniku zwyczajnego poczęcia zgrzeszyła w nim i upadła wraz z nim w pierwszym występku.

Pytanie 23. Jaki stan sprowadził na ludzkość upadek?

Upadek sprowadził na ludzkość stan grzechu i niedoli.

Pytanie 24. Czym jest grzech?

Grzechem jest wszelkie niepodporządkowanie się lub przestąpienie Bożego prawa danego rozumnym stworzeniom jako reguła postępowania.

Pytanie 25. Co składa się na grzeszność stanu, w którym znalazł się człowiek po upadku?

Na grzeszność stanu, w którym znalazł się człowiek po upadku, składają się: wina za pierwszy grzech Adama, brak sprawiedliwości, w której człowiek został stworzony, zepsucie jego natury, wskutek którego utracił on całkowicie skłonność i zdolność do wszelkiego duchowego dobra i stał się mu przeciwny oraz w sposób całkowity i nieustanny skłonny do wszelkiego zła. Stan ten powszechnie nazywa się grzechem pierworodnym, z którego biorą się wszystkie aktualne występki.

Pytanie 26. W jaki sposób grzech pierworodny jest przekazywany przez pierwszych rodziców ich potomkom?

Grzech pierworodny jest przekazywany przez pierwszych rodziców ich potomkom za pośrednictwem naturalnego poczęcia, tak że wszyscy, którzy w ten sposób wywodzą się od nich, są poczęci i narodzeni w grzechu.

Pytanie 27. Jaką niedolę sprowadził na ludzkość upadek?

Upadek sprowadził na ludzkość utratę społeczności z Bogiem, jego niezadowolenie oraz przekleństwo. W ten sposób jesteśmy z natury dziećmi gniewu, niewolnikami Szatana, którzy sprawiedliwie podlegają karom w tym świecie oraz w przyszłym.

Pytanie 28. Jakie są kary za grzech na tym świecie?

Kary za grzech na tym świecie mogą być wewnętrzne, takie jak: zaślepienie umysłu, wypaczony rozum, silne zwiedzenie, zatwardziałość serca, zgroza sumienia i podłe uczucia; a także zewnętrzne, jak: przekleństwo Boże ciążące na stworzeniu z naszego powodu oraz wszystkie niedole, które dotykają naszych ciał, imion, majątków, związków i zajęć, a wraz z tymi rzeczami także sama śmierć.

Pytanie 29. Jakie są kary za grzech w przyszłym świecie?

Karami za grzech w przyszłym świecie są wieczne oddzielenie od przyjaznej obecności Boga oraz najcięższe męki duszy i ciała, które będą przeżywane na zawsze i bez ustanku w ogniu piekielnym.

G. Przymierze łaski

Pytanie 30. Czy Bóg zostawia całą ludzkość, aby przepadła w stanie grzechu i niedoli?

Bóg nie zostawia wszystkich ludzi, aby przepadli w stanie grzechu i niedoli, w który popadli poprzez złamanie pierwszego przymierza, powszechnie nazywanego przymierzem uczynków. Jedynie ze względu na swoją miłość i miłosierdzie ratuje swoich wybranych z tego stanu i doprowadza ich do stanu zbawienia poprzez drugie przymierze, które jest powszechnie nazywane przymierzem łaski.

Pytanie 31. Z kim zostało zawarte przymierze łaski?

Przymierze łaski zostało zawarte z Chrystusem jako drugim Adamem, a w nim ze wszystkimi wybranymi jako jego potomstwem.

Pytanie 32. W jaki sposób przejawia się łaska Boża w drugim przymierzu?

Łaska Boża w drugim przymierzu przejawia się w tym, że Bóg dobrowolnie zapewnia i daje grzesznikom Pośrednika, oraz poprzez niego życie i zbawienie.

A także – wymagając wiary jako warunku, żeby mieć w nim udział – obiecuje i daje wszystkim swoim wybranym swojego Ducha Świętego, aby wzbudzał w nich wiarę wraz ze wszystkimi innymi zbawiennymi łaskami oraz żeby uzdalniał ich do wszelkiego świętego posłuszeństwa, które jest dowodem prawdziwości ich wiary i wdzięczności Bogu oraz drogą, którą wyznaczył dla nich ku zbawieniu.

Pytanie 33. Czy przymierze łaski zawsze było sprawowane w taki sam sposób?

Przymierze łaski nie zawsze było sprawowane w taki sam sposób, ale sposoby jego sprawowania pod Starym Testamentem różniły się od tych, które mają miejsce pod Nowym Testamentem.

Pytanie 34. Jak było sprawowane przymierze łaski pod Starym Testamentem?

Przymierze łaski było sprawowane pod Starym Testamentem poprzez obietnice, proroctwa, ofiary, obrzezanie, paschę oraz inne typy i ustanowienia, które wskazywały na Chrystusa, mającego przyjść w przyszłości, i były w tamtym czasie wystarczające, żeby budować wybranych w wierze w obiecanego Mesjasza, przez którego mieli pełne odpuszczenie grzechów i wieczne zbawienie.

Pytanie 35. Jak jest sprawowane przymierze łaski pod Nowym Testamentem?

Pod Nowym Testamentem, kiedy Chrystus – istota przymierza – został objawiony, to samo przymierze łaski było i jest wciąż sprawowane w głoszeniu Słowa oraz sprawowaniu sakramentów chrztu i Wieczerzy Pańskiej, w których łaska i zbawienie są przedstawione z większą pełnością, jawnością i skutecznością oraz wszystkim narodom.

H. Pośrednik przymierza łaski

Pytanie 36. Kto jest Pośrednikiem przymierza łaski?

Jedynym Pośrednikiem przymierza łaski jest Pan Jezus Chrystus, który – będąc odwiecznym Synem Bożym, współistotnym i równym Ojcu – w pełni czasu stał się człowiekiem i tak był, jak i pozostaje Bogiem i człowiekiem, w dwóch całkowicie odrębnych naturach oraz w jednej osobie, na zawsze.

Pytanie 37. W jaki sposób Chrystus, będąc Synem Bożym, stał się człowiekiem?

Chrystus Syn Boży stał się człowiekiem poprzez to, że przyjął prawdziwe ciało i duszę rozumną, został poczęty z mocy Ducha Świętego w łonie Marii Dziewicy, z jej istoty i z niej zrodzony, jednak bez grzechu.

Pytanie 38. Dlaczego było konieczne, żeby Pośrednik był Bogiem?

Było konieczne, żeby Pośrednik był Bogiem: aby dzięki temu mógł podtrzymać i zachować ludzką naturę od zatonięcia wskutek nieskończonego gniewu Bożego oraz mocy śmierci; aby nadać wartość i skuteczność jego cierpieniom, posłuszeństwu i wstawiennictwu; aby zaspokoić Bożą sprawiedliwość, pozyskać jego łaskę, wykupić konkretnych ludzi, dać im jego Ducha, przezwyciężyć wszystkich ich wrogów i doprowadzić ich do wiecznego zbawienia.

Pytanie 39. Dlaczego było konieczne, żeby Pośrednik był człowiekiem?

Było konieczne, żeby Pośrednik był człowiekiem: aby mógł podnieść naszą naturę, być posłusznym prawu, cierpieć i wstawiać się za nami w naszej naturze, współczuć nam w naszych słabościach; a także abyśmy mogli dostąpić usynowienia i mieć pociechę oraz przystęp ze śmiałością do tronu łaski.

Pytanie 40. Dlaczego było konieczne, żeby Pośrednik był Bogiem i człowiekiem w jednej osobie?

Było konieczne, żeby Pośrednik, który miał pojednać Boga z człowiekiem, był sam zarówno Bogiem, jak i człowiekiem, i to w jednej osobie, żeby właściwe dzieła każdej z natur mogły być przyjęte przez Boga dla nas i abyśmy my mogli na nich polegać, jako na dziełach całej osoby.

Pytanie 41. Dlaczego nasz Pośrednik został nazwany Jezusem?

Nasz Pośrednik został nazwany Jezusem, ponieważ zbawia swój lud od jego grzechów.

Pytanie 42. Dlaczego nasz Pośrednik został nazwany Chrystusem?

Nasz Pośrednik został nazwany Chrystusem, ponieważ został namaszczony Duchem Świętym ponad miarę i tak oddzielony oraz w pełni wyposażony we wszelką władzę i zdolność do pełnienia urzędów Proroka, Kapłana i Króla swojego Kościoła, zarówno w stanie uniżenia, jak i wywyższenia.

Pytanie 43. W jaki sposób Chrystus pełni urząd Proroka?

Chrystus pełni urząd Proroka poprzez objawianie Kościołowi we wszystkich wiekach przez swojego Ducha i Słowo, na różne sposoby, całej woli Bożej co do wszystkich rzeczy dotyczących jego zbudowania i zbawienia.

Pytanie 44. Jak Chrystus pełni urząd Kapłana?

Chrystus pełni urząd Kapłana poprzez jednorazowe ofiarowanie siebie samego jako ofiarę bez skazy Bogu, aby być przebłaganiem za grzechy swojego ludu; oraz poprzez ciągłe wstawiennictwo za nimi.

Pytanie 45. W jaki sposób Chrystus pełni urząd Króla?

Chrystus pełni urząd Króla poprzez: powoływanie ze świata ludu dla siebie, dawanie mu urzędników kościelnych, praw i dyscypliny, poprzez które widzialnie nim rządzi; udzielanie zbawiennej łaski swoim wybranym, wynagradzanie ich posłuszeństwa, karcenie ich za ich grzechy, zachowywanie i wspieranie ich pośród pokus i cierpień, powstrzymywanie i przezwyciężanie wszystkich ich wrogów oraz pełne mocy kierowanie wszystkich rzeczy dla swojej chwały i dla ich dobra; a także w dokonywaniu pomsty na reszcie ludzi, którzy nie znają Boga i nie są posłuszni Ewangelii.

I. Dzieło Pośrednika

Pytanie 46. Czym był stan uniżenia Chrystusa?

Stanem uniżenia Chrystusa było ukorzenie się, w którym wyrzekł się dla nas swojej chwały i przyjął postać sługi w swoim poczęciu, narodzinach, życiu, śmierci oraz po swojej śmierci aż do swojego zmartwychwstania.

Pytanie 47. W jaki sposób Chrystus uniżył się w swoim poczęciu i narodzinach?

Chrystus uniżył się w swoim poczęciu i narodzinach poprzez to, że chociaż od wieczności jest Synem Bożym na łonie Ojca, upodobało mu się w pełni czasu zostać synem człowieka, zrodzonym z kobiety niskiego stanu oraz urodzić się z niej pośród wielu okoliczności wskazujących na nadzwyczajne poniżenie.

Pytanie 48. W jaki sposób Chrystus uniżył się w swoim życiu?

Chrystus uniżył się w swoim życiu, poddając się prawu, które doskonale wypełnił, a także stawiając czoła zniewagom świata, pokusom Szatana oraz słabościom swojego ciała, zarówno tym wspólnym ludzkiej naturze, jak i tym szczególnie towarzyszącym jego ukorzeniu.

Pytanie 49. W jaki sposób Chrystus uniżył się w swojej śmierci?

Chrystus uniżył się w swojej śmierci poprzez to, że zostawszy zdradzonym przez Judasza, porzuconym przez uczniów, wyszydzonym i odrzuconym przez świat, skazanym przez Piłata, umęczonym przez swoich prześladowców; a także zmierzywszy się z grozą ś mierci i siłami ciemności, czując i niosąc ciężar Bożego gniewu, złożył swoje życie jako ofiarę za grzech, znosząc bolesną, haniebną i przeklętą śmierć na krzyżu.

Pytanie 50. Na czym polegało uniżenie Chrystusa po jego śmierci?

Uniżenie Chrystusa po jego śmierci polegało na tym, że został pogrzebany i pozostał martwy oraz w mocy śmierci aż do trzeciego dnia; co zostało gdzie indziej wyrażone słowami „zstąpił do piekieł”.

Pytanie 51. Czym był stan wywyższenia Chrystusa?

Stan wywyższenia Chrystusa obejmuje jego zmartwychwstanie, wniebowstąpienie, zasiadanie po prawicy Ojca oraz jego powtórne przyjście, aby sądzić świat.

Pytanie 52. W jaki sposób Chrystus został wywyższony w swoim zmartwychwstaniu?

Chrystus został wywyższony w swoim zmartwychwstaniu poprzez to, że nie ujrzawszy skażenia śmierci – gdyż niemożliwe było, aby ona panowała nad nim – i mając to samo ciało, w którym cierpiał, wraz z jego istotnymi własnościami – oprócz śmiertelności i innych powszechnych słabości należących do tego życia – naprawdę zjednoczone ze swoją duszą, powstał z martwych trzeciego dnia swoją własną mocą. W ten sposób ogłosił, że jest Synem Bożym, zaspokoił Bożą sprawiedliwość, pokonał śmierć oraz tego, który miał jej moc, a także to, że jest Panem żywych i umarłych. Wszystko to uczynił jako przedstawiciel i głowa swojego Kościoła, dla jego usprawiedliwienia, ożywienia w łasce, wsparcia przeciwko wrogom oraz aby zapewnić go o jego powstaniu z martwych w dniu ostatecznym.

Pytanie 53. W jaki sposób Chrystus został wywyższony w swoim wniebowstąpieniu?

Chrystus został wywyższony w swoim wniebowstąpieniu przez to, że po swoim zmartwychwstaniu często ukazywał się apostołom i rozmawiał z nimi. Mówił im o rzeczach dotyczących królestwa Bożego i dał im posłannictwo, żeby głosili Ewangelię wszystkim narodom; a czterdzieści dni po swoim zmartwychwstaniu w naszej naturze, jako nasza głowa, triumfując nad wrogami, widzialnie wzniósł się do najwyższego nieba, aby tam przyjąć dary dla ludzi, wznieść nasze myśli ku górze i przygotować tam dla nas miejsce, gdzie jest on sam i gdzie pozostanie aż do swojego powtórnego przyjścia na koniec świata.

Pytanie 54. W jaki sposób Chrystus został wywyższony w zasiadaniu po prawicy Boga?

Chrystus został wywyższony w zasiadaniu po prawicy Boga przez to, że jako Bóg-człowiek w najwyższym stopniu znajduje przychylność u Boga Ojca, wraz z pełnią radości, chwały i władzy nad wszystkimi rzeczami na niebie i ziemi, a także przez to, że gromadzi i broni swój Kościół oraz podporządkowuje sobie jego wrogów, wyposaża swoich pastorów oraz lud darami i łaskami oraz wstawia się za nimi.

Pytanie 55. W jaki sposób Chrystus pełni wstawiennictwo?

Chrystus pełni wstawiennictwo poprzez to, że w naszej naturze nieustannie wstawia się przed Ojcem w niebie, na podstawie zasługi swojego posłuszeństwa oraz ofiarę złożonej na ziemi, i obwieszcza swoją wolę, żeby jego zasługa była przypisana wszystkim wierzącym, a także poprzez to, iż odpowiada na wszystkie zarzuty stawiane przeciwko nim i pozyskuje dla nich spokój sumienia i – pomimo codziennych upadków – przystęp ze śmiałością do tronu łaski oraz przyjęcie ich oraz ich służby.

Pytanie 56. W jaki sposób Chrystus będzie wywyższony w swoim powtórnym przyjściu, aby sądzić świat?

Chrystus będzie wywyższony w swoim powtórnym przyjściu, aby sądzić świat przez to, że on, który był niesprawiedliwie osądzony i skazany przez nikczemnych ludzi, przyjdzie powtórnie w dniu ostatecznym z wielką mocą i objawiając w pełni chwałę swoją i swojego Ojca, wraz ze swoimi świętymi aniołami, z okrzykiem, na głos archanioła i trąby Bożej, żeby sądzić świat w sprawiedliwości.

J. Dobrodziejstwa dzieła Pośrednika

Pytanie 57. Jakie dobrodziejstwa Chrystus pozyskał, pełniąc rolę Pośrednika?

Chrystus pozyskał jako Pośrednik odkupienie wraz ze wszystkimi innymi dobrodziejstwami przymierza łaski.

Pytanie 58. W jaki sposób zostajemy uczestnikami dobrodziejstw, które pozyskał Chrystus?

Stajemy się uczestnikami dobrodziejstw, które pozyskał Chrystus, kiedy zostają one zastosowane wobec nas. Jest to w szczególności dzieło Boga Ducha Świętego.

Pytanie 59. Kto uczestniczy w odkupieniu przez Chrystusa?

Odkupienie jest w sposób pewny zastosowane wobec tych wszystkich i skutecznie przekazane tym wszystkim, dla których Chrystus je nabył oraz którzy we właściwym czasie zostają uzdolnieni przez Ducha Świętego do uwierzenia w Chrystusa zgodnie z Ewangelią.

Pytanie 60. Czy ci, którzy nigdy nie usłyszeli Ewangelii i z tego względu nie znają Jezusa Chrystusa ani w niego nie wierzą, mogą zostać zbawieni poprzez życie w zgodzie ze światłem natury?

Ci, którzy nigdy nie usłyszeli Ewangelii, nie znają Jezusa Chrystusa i nie wierzą w niego, nie mogą zostać zbawieni, choćby byli najbardziej pilni w kształtowaniu swojego życia według światła natury lub przepisów religii, którą wyznają. Nie ma też w nikim innym zbawienia, ale tylko w Chrystusie, który jest zbawicielem wyłącznie dla swojego ciała – Kościoła.

Pytanie 61. Czy wszyscy, którzy słuchają Ewangelii i są w Kościele, zostają zbawieni?

Nie wszyscy, którzy słuchają Ewangelii i są w Kościele widzialnym, zostają zbawieni, ale tylko ci, którzy są prawdziwymi członkami Kościoła niewidzialnego.

Pytanie 62. Czym jest Kościół widzialny?

Kościół widzialny jest społecznością złożoną z tych, którzy we wszystkich wiekach i w każdym miejscu na świecie wyznają prawdziwą religię, oraz z ich dzieci.

Pytanie 63. Jakie są szczególne przywileje Kościoła widzialnego?

Kościół widzialny ma przywilej, że znajduje się pod szczególną Bożą troską i zarządzaniem, że jest strzeżony i zachowywany przez wszystkie wieki, pomimo sprzeciwu wszelkich wrogów, i że ma udział w obcowaniu świętych, zwyczajnych środkach zbawienia i ofiarowaniu łaski Chrystusa wszystkim swoim członkom poprzez służbę Ewangelii, która poświadcza, że ktokolwiek w niego wierzy, będzie zbawiony, i nikt, kto do niego przyjdzie, nie będzie odrzucony.

Pytanie 64. Czym jest Kościół niewidzialny?

Kościół niewidzialny jest pełną liczbą wybranych, którzy byli, są i będą zgromadzeni w jedno pod Chrystusem jako głową.

Pytanie 65. Jakie szczególne dobrodziejstwa są udziałem członków Kościoła niewidzialnego przez Chrystusa?

Członkowie Kościoła niewidzialnego mają przez Chrystusa udział w unii i społeczności z nim w łasce i chwale.

Pytanie 66. Czym jest unia, którą wybrani mają z Chrystusem?

Unia, którą wybrani mają z Chrystusem, jest dziełem łaski Bożej, poprzez którą są duchowo i mistycznie, ale realnie i nierozerwalnie połączeni z Chrystusem jako ich głową i mężem; co ma miejsce za sprawą ich skutecznego powołania.

Pytanie 67. Czym jest skuteczne powołanie?

Skuteczne powołanie jest dziełem Bożej wszechmocnej potęgi i łaski, w którym Bóg, kierując się swoją wolną i szczególną miłością do wybranych oraz nie będąc do tego skłonionym niczym w nich samych, w wyznaczonym czasie zaprasza i przyciąga wybranych do Jezusa Chrystusa poprzez swoje Słowo i Ducha, oświeca ich umysły ku zbawieniu oraz odnawia i przemożnie determinuje ich wolę, tak że – chociaż sami w sobie są martwi w grzechu – w ten sposób stają się chętni oraz zdolni, by w sposób wolny odpowiedzieć na jego powołanie oraz przyjąć i uchwycić się jego łaski, która jest w ten sposób oferowana i przekazywana.

Pytanie 68. Czy tylko wybrani są skutecznie powołani?

Wszyscy wybrani i tylko oni są skutecznie powołani. Chociaż inni mogą być, i często są, zewnętrznie powołani przez służbę Słowa oraz doświadczają niektórych powszechnych działań Ducha; ludzie ci z powodu swoich rozmyślnych zaniedbań oraz pogardy dla ofiarowanej im łaski są pozostawieni w swojej niewierze i nigdy prawdziwie nie przychodzą do Chrystusa.

Pytanie 69. Na czym polega społeczność w łasce, którą członkowie Kościoła niewidzialnego mają z Chrystusem?

Społeczność w łasce, którą członkowie Kościoła niewidzialnego mają z Chrystusem, polega na ich uczestnictwie w mocy jego pośrednictwa w ich usprawiedliwieniu, usynowieniu, uświęceniu i wszystkim innym, co w życiu doczesnym objawia ich unię z nim.

Pytanie 70. Czym jest usprawiedliwienie?

Usprawiedliwienie jest aktem dobrowolnej łaski Boga dla grzeszników, w którym odpuszcza wszystkie ich grzechy oraz przyjmuje i poczytuje ich za sprawiedliwych w swoich oczach. Czyni tak nie z powodu czegokolwiek dokonanego w nich lub przez nich, ale tylko ze względu na doskonałe posłuszeństwo i pełne zadośćuczynienie dokonane przez Chrystusa, przypisane im przez Boga i przyjęte wyłącznie przez wiarę.

Pytanie 71. W jakim sensie usprawiedliwienie jest aktem dobrowolnej Bożej łaski?

Chociaż Chrystus przez swoje posłuszeństwo i śmierć dokonał właściwego, rzeczywistego i pełnego zadośćuczynienia Bożej sprawiedliwości w imieniu tych, którzy są usprawiedliwieni; to jednak ich usprawiedliwienie jest dla nich aktem dobrowolnej łaski w tym sensie, że Bóg przyjmuje zadośćuczynienie – którego mógłby się domagać od nich – od poręczyciela, i sam zapewnia tego poręczyciela, swojego jedynego Syna, przypisując im jego sprawiedliwość i nie wymagając od nich nic, aby byli usprawiedliwieni, poza jedynie wiarą, która też jest jego darem.

Pytanie 72. Czym jest usprawiedliwiająca wiara?

Usprawiedliwiająca wiara jest zbawienną łaską, która jest wzbudzana w sercu grzesznika przez Ducha i Słowo Boże w taki sposób, że zostaje on przekonany o swoim grzechu i niedoli oraz o tym, że on sam i inne stworzenia są niezdolni uratować go z jego stanu zatracenia. Grzesznik nie tylko uznaje obietnicę Ewangelii za prawdziwą, ale – zgodnie z tym, co jest w niej przedstawione – przyjmuje- Chrystusa i polega na nim oraz jego sprawiedliwości w celu przebaczenia grzechów i w celu uznania go za sprawiedliwego w oczach Bożych ku zbawieniu.

Pytanie 73. W jaki sposób wiara usprawiedliwia grzesznika w oczach Bożych?

Wiara nie usprawiedliwia grzesznika w oczach Bożych z powodu innych łask, które zawsze jej towarzyszą, lub dobrych uczynków, które są jej owocami, ani też sama łaska wiary lub jakiś czyn z niej wynikający nie jest przypisany mu ku usprawiedliwieniu. Ale wiara jest tylko instrumentem, poprzez który grzesznik przyjmuje i stosuje do siebie Chrystusa oraz jego sprawiedliwość.

Pytanie 74. Czym jest usynowienie?

Usynowienie jest aktem dobrowolnej łaski Bożej, w jego jedynym Synu Jezusie Chrystusie i dla niego, w którym też wszyscy usprawiedliwieni zostają zaliczeni do grona Bożych dzieci, zostaje im nadane jego imię, jest im dany Duch jego Syna oraz pod jego ojcowską opieką i rozporządzeniami zostają im udzielone wszystkie wolności i przywileje synów Bożych, stają się dziedzicami wszystkich obietnic i współdziedzicami Chrystusa w chwale.

Pytanie 75. Czym jest uświęcenie?

Uświęcenie jest dziełem łaski Bożej, w którym ci, których Bóg wybrał przed założeniem świata, aby byli święci, w czasie, dzięki potężnemu działaniu jego Ducha, stają się uczestnikami śmierci i zmartwychwstania Chrystusa i cała ich osoba zostaje odnowiona na obraz Boży. Nasienie nawrócenia ku życiu i wszystkie inne zbawienne łaski zostają włożone w ich serca, a łaski te są tak poruszane, zwiększane i wzmacniane, że ludzie ci coraz bardziej umierają dla grzechu i zmartwychwstają do nowego życia.

Pytanie 76. Czym jest nawrócenie ku życiu?

Nawrócenie ku życiu jest zbawienną łaską, która dokonuje się w sercu grzesznika przez Ducha i Słowo Boże w ten sposób, że poruszony nie tylko widokiem i poczuciem zagrożenia, ale też plugastwa i ohydy swoich grzechów oraz zrozumieniem miłosierdzia Bożego w Chrystusie dla pokutujących, tak żałuje on za swoje grzechy i nienawidzi ich, że odwraca się od nich wszystkich do Boga, zamierzając i usiłując wciąż chodzić z nim na wszystkich drogach nowego posłuszeństwa.

Pytanie 77. Czym różni się usprawiedliwienie od uświęcenia?

Chociaż uświęcenie jest nierozerwalnie związane z usprawiedliwieniem, to jednak różnią się one tym, że w usprawiedliwieniu Bóg przypisuje sprawiedliwość Chrystusa, a w uświęceniu jego Duch wlewa łaskę i uzdalnia do jej używania. W pierwszym grzech jest przebaczony, w drugim pokonany. Pierwsze w równym stopniu uwalnia wszystkich wierzących od wywierającego pomstę gniewu Bożego i ma to miejsce w pełni w życiu doczesnym, tak że wierzący nigdy nie zostaną potępieni, drugie nie jest w równy sposób obecne we wszystkich ani nie jest w nikim doskonałe w życiu doczesnym, ale wzrasta ku doskonałości.

Pytanie 78. Skąd bierze się niedoskonałość uświęcenia wierzących?

Niedoskonałość uświęcenia wierzących bierze się z pozostałości grzechu, które są obecne we wszystkich ich częściach, oraz nieustannego pożądania ciała przeciw duchowi. W ten sposób wierzący często ulegają pokusom i popadają w liczne grzechy, wszystkie ich duchowe posługi doznają przeszkód, a ich najlepsze uczynki są niedoskonałe i skalane w oczach Boga.

Pytanie 79. Czy prawdziwie wierzący z powodu swojej niedoskonałości oraz licznych pokus i grzechów, które ich ogarniają, mogą odpaść ze stanu łaski?

Prawdziwie wierzący ze względu na niezmienną miłość Bożą oraz jego zrządzenie i przymierze, aby dać im wy- trwanie, a także ze względu na ich nierozłączną unię z Chrystusem, jego ciągłe wstawiennictwo za nimi oraz Ducha i nasienie Boże, które przebywają w nich, nie mogą całkowicie ani ostatecznie odpaść ze stanu łaski, ale są zachowani mocą Bożą przez wiarę ku zbawieniu.

Pytanie 80. Czy prawdziwie wierzący mogą mieć niezawodną pewność, że są w stanie łaski i że wytrwają w nim aż do zbawienia?

Ludzie, którzy prawdziwie wierzą w Chrystusa i starają się chodzić przed nim z czystym sumieniem, mogą mieć niezawodną pewność, że są w stanie łaski i wytrwają w nim aż do zbawienia bez szczególnego objawienia, poprzez wiarę opartą na prawdziwości Bożych obietnic oraz dzięki Duchowi uzdalniającemu ich do rozpoznania w sobie tych łask, których dotyczą obietnice życia, a także składającemu świadectwo z ich duchami, że są dziećmi Bożymi.

Pytanie 81. Czy wszyscy prawdziwie wierzący mają zawsze pewność, że są w stanie łaski i będą zbawieni?

Pewność łaski oraz zbawienia nie należy do istoty wiary. Prawdziwie wierzący mogą więc długo czekać, zanim ją osiągną, a po jej pozyskaniu może ona zostać osłabiona i przerwana przez rozmaite zachwiania, grzechy, pokusy oraz porzucenia. Jednak nigdy nie zostaną pozostawieni bez obecności oraz wsparcia Ducha Bożego, które zachowuje ich od popadnięcia w całkowitą rozpacz.

Pytanie 82. Czym jest społeczność w chwale, którą członkowie Kościoła niewidzialnego mają z Chrystusem?

Społeczność w chwale, którą członkowie Kościoła niewidzialnego mają z Chrystusem, jest społecznością w życiu doczesnym, po śmierci oraz udoskonaloną społecznością w dniu zmartwychwstania i sądu.

Pytanie 83. Na czym polega społeczność z Chrystusem w chwale, którą członkowie Kościoła niewidzialnego cieszą się w życiu doczesnym?

Członkom Kościoła niewidzialnego w życiu doczesnym udzielane są pierwociny chwały z Chrystusem, ponieważ są członkami jego jako głowy i w nim mają udział w chwale, którą on posiada w pełni. Jako rękojmię tego otrzymują świadomość Bożej miłości, pokój sumienia, radość w Duchu Świętym i nadzieję chwały. W przeciwieństwie do nich nieprawi znajdują w świadomości Bożego gniewu i odpłaty, udręce sumienia oraz pełnym strachu oczekiwaniu początek mąk, które będą znosić po śmierci.

Pytanie 84. Czy wszyscy ludzie muszą umrzeć?

Ponieważ śmierć została ustanowiona zapłatą za grzech, wszystkim ludziom pisane jest raz umrzeć, gdyż wszyscy zgrzeszyli.

Pytanie 85. Skoro śmierć jest zapłatą za grzech, czemu sprawiedliwi nie są od niej wyzwoleni, skoro ich grzechy są przebaczone w Chrystusie?

Sprawiedliwi będą wyzwoleni od śmierci w dniu ostatecznym, a nawet kiedy umierają, są wyzwoleni od żądła oraz przekleństwa śmierci. W ten sposób, chociaż umierają, to wynika to z Bożej miłości i ma na celu wyzwolenie ich zupełnie od grzechu i niedoli oraz uzdolnienie do dalszej społeczności z Chrystusem w chwale, do której wtedy przechodzą.

Pytanie 86. Na czym polega społeczność z Chrystusem w chwale, którą członkowie Kościoła niewidzialnego cieszą się zaraz po śmierci?

Społeczność z Chrystusem w chwale, którą członkowie Kościoła niewidzialnego cieszą się zaraz po śmierci, polega na tym, że ich dusze zostają uczynione doskonałymi w świętości oraz zostają przyjęte do najwyższych niebios, gdzie oglądają oblicze Boga w świetle i chwale. Czekają tam na pełne odkupienie ich ciał, które nawet w śmierci pozostają zjednoczone z Chrystusem i spoczywają w grobach niczym w łóżkach, aż w dniu ostatecznym zostaną powtórnie połączone ze swoimi duszami. Tymczasem dusze nieprawych zostają w chwili ich śmierci wtrącone do piekła, gdzie pozostają w męce i całkowitej ciemności, a ich ciała są trzymane w grobach niczym w ich więzieniach aż do zmartwychwstania i sądu w wielkim dniu.

Pytanie 87. W co powinniśmy wierzyć odnośnie do zmartwychwstania?

Powinniśmy wierzyć, że w dniu ostatecznym nastąpi powszechne zmartwychwstanie umarłych, zarówno sprawiedliwych, jak i niesprawiedliwych. Wtedy wszyscy, którzy będą żywi, zostaną w jednej chwili przemienieni, natomiast te same ciała zmarłych, które zostały złożone w grobach, zostaną z powrotem zjednoczone z ich duszami na zawsze i wzbudzone mocą Chrystusa. Ciała sprawiedliwych dzięki Duchowi Chrystusa oraz jego zmartwychwstaniu jako ich głowy będą wzbudzone w mocy, duchowej nieskazitelności i upodobnią się do jego uwielbionego ciała. Ciała nieprawych zostaną wzbudzone w niesławie przez niego jako sędziego, który doznał od nich zniewagi.

Pytanie 88. Co nastąpi zaraz po zmartwychwstaniu?

Zaraz po zmartwychwstaniu nastąpi powszechny i ostateczny sąd nad aniołami i ludźmi. Stanie się to w dniu i godzinie, których nie zna żaden człowiek, aby wszyscy byli czujni i modlili się oraz zawsze byli gotowi na przyjście Pana.

Pytanie 89. Co stanie się z niesprawiedliwymi w dniu sądu?

W dniu sądu niesprawiedliwi zostaną ustawieni po lewicy Chrystusa oraz w oparciu o jasne dowody oraz pełnego przekonania ich własnych sumień usłyszą straszny, ale sprawiedliwy wyrok przeciwko sobie. Po tym zostaną odrzuceni od Bożej łaskawej obecności oraz chwalebnej społeczności z Chrystusem, jego świętymi i wszystkimi jego świętymi aniołami oraz wtrąceni do piekła, gdzie będą na zawsze karani niewypowiedzianymi mękami na ciele i duszy razem z diabłem i jego aniołami.

Pytanie 90. Co stanie się ze sprawiedliwymi w dniu sądu?

W dniu sądu sprawiedliwi zostaną porwani na obłoki do Chrystusa, postawieni po jego prawicy oraz publicznie uniewinnieni i uznani, a następnie dołączą do niego podczas sądu nad potępionymi aniołami i ludźmi oraz będą przyjęci do nieba, gdzie zostaną w pełni i na zawsze wyzwoleni od wszelkiego grzechu i niedoli. Będą też napełnieni niewysłowionymi uciechami, doskonale uświęceni i uczynieni szczęśliwymi na ciele i duszy, będą przebywali w społeczności niezliczonych świętych i świętych aniołów, ale w szczególności będą bezpośrednio oglądać i cieszyć się obecnością Boga Ojca, naszego Pana Jezusa Chrystusa i Ducha Świętego przez całą wieczność. Na tym polega doskonała i pełna społeczność, którą członkowie Kościoła niewidzialnego będą się cieszyć z Chrystusem w chwale w dniu zmartwychwstania i sądu.

K. Posłuszeństwo objawionej woli Boga

Pytanie 91. Jaka jest powinność, którą Bóg nałożył na człowieka?

Powinnością, którą Bóg nałożył na człowieka, jest posłuszeństwo jego objawionej woli.

Pytanie 92. Co Bóg na początku objawił człowiekowi jako regułę posłuszeństwa?

Oprócz szczególnego przykazania, żeby nie jeść owocu drzewa poznania dobra i zła, regułą posłuszeństwa objawioną w stanie niewinności Adamowi, a w nim całej ludzkości, było prawo moralne.

L. Prawo moralne

Pytanie 93. Czym jest prawo moralne?

Prawo moralne jest obwieszczeniem ludzkości woli Bożej, która kieruje i zobowiązuje każdego do osobistego, doskonałego i nieustannego podporządkowania się i bycia posłusznym temu prawu, w obrębie i usposobieniu całego człowieka, duszy i ciała, oraz w wykonywaniu wszystkich tych obowiązków świętości i sprawiedliwości, które człowiek jest winien Bogu i innym ludziom. Towarzyszy mu obietnica życia w przypadku wypełnienia oraz groźba śmierci w przypadku przekroczenia.

Pytanie 94. Czy prawo moralne ma jakieś zastosowanie dla ludzi po upadku?

Chociaż od upadku żaden człowiek nie jest w stanie osiągnąć sprawiedliwości i życia za pomocą prawa moralnego, to jednak jest ono bardzo pożyteczne. Ma powszechne zastosowanie dla wszystkich ludzi oraz szczególne zarówno dla nieodrodzonych, jak i dla odrodzonych.

Pytanie 95. Jakie zastosowanie ma prawo moralne dla wszystkich ludzi?

Prawo moralne ma zastosowanie dla wszystkich ludzi poprzez to, iż informuje ich o świętej naturze i woli Boga oraz ich powinności, zobowiązując ich do odpowiedniego postępowania. Przekonuje ich także o ich niezdolności do jego przestrzegania oraz o grzesznym skażeniu ich natury, serc i życia. Uniża ich w poczuciu własnej grzeszności oraz niedoli i tym sposobem dopomaga im dostrzec wyraźniej swoją potrzebę Chrystusa oraz doskonałości jego posłuszeństwa.

Pytanie 96. Jakie jest szczególne zastosowanie prawa moralnego dla nieodrodzonych ludzi?

Prawo moralne ma zastosowanie dla nieodrodzonych ludzi poprzez to, że budzi ich sumienia, aby uciekali przed nadchodzącym gniewem, i przywodzi ich do Chrystusa. Lub też, jeżeli trwają w grzesznym stanie i na grzesznej drodze, pozostawia ich bez wymówki i pod przekleństwem prawa.

Pytanie 97. Jakie jest szczególne zastosowanie prawa moralnego dla odrodzonych ludzi?

Chociaż ci, którzy są odrodzeni i wierzą w Chrystusa, zostali wyzwoleni spod prawa moralnego jako przymierza uczynków, tak że na jego podstawie nie są ani usprawiedliwieni, ani potępieni, to jednak poza ogólnym zastosowaniem, które odnosi się do nich tak, jak do innych ludzi, szczególnym zastosowaniem prawa moralnego dla nich jest ukazanie im, jak bardzo są związani z Chrystusem z powodu tego, że on wypełnił prawo i poniósł jego klątwę zamiast nich oraz dla ich dobra. Tym sposobem prawo pobudza ich do większej wdzięczności oraz do wyrażania jej w większej dbałości, żeby podporządkowywać się mu jako regule ich posłuszeństwa.

M. Wstęp do 10 przykazań

Pytanie 98. Gdzie jest podsumowane prawo moralne?

Prawo moralne jest podsumowane w Dziesięciu przykazaniach, które zostały dane przez głos Boży na górze Synaj oraz spisane przez Boga na dwóch kamiennych tablicach. Są one zapisane w dwudziestym rozdziale Księgi Wyjścia. Pierwsze cztery przykazania dotyczą naszej powinności względem Boga, kolejne sześć – naszej powinności względem człowieka.

Pytanie 99. Jakich zasad należy przestrzegać, aby właściwie zrozumieć Dziesięć przykazań?

Aby właściwie zrozumieć Dziesięć przykazań, należy przestrzegać następujących zasad: Prawo jest doskonałe i zobowiązuje każdego do pełnego stosowania się całym sobą do jego sprawiedliwości, a także do pełnego posłuszeństwa na wieki. Wymaga zatem zupełnej doskonałości w każdej powinności i zabrania nawet najmniejszego z grzechów. Prawo jest duchowe i obejmuje zrozumienie, wolę, uczucia i inne władze duszy, a także słowa, uczynki i gesty. Jedna i ta sama rzecz w różny sposób bywa wymagana lub zabraniana przez kilka przykazań. Kiedy nakazana jest powinność, to jednocześnie zakazany jest grzech będący jej przeciwieństwem; a kiedy zakazany jest grzech, to powinność będąca jego przeciwieństwem jest nakazana. Zatem kiedy dołączona jest obietnica, to z nią także groźba będąca jej przeciwieństwem; a kiedy dołączona jest groźba, to z nią także obietnica będąca jej przeciwieństwem. Tego, czego Bóg zabrania, nie wolno nigdy czynić; a to, co nakazuje, jest zawsze naszą powinnością. Wszakże każda poszczególna powinność nie musi być wykonywana w każdym czasie. Kiedy zakazany jest jeden grzech lub nakazana jedna powinność, to wszystkie grzechy lub powinności tego samego rodzaju są jednocześnie zakazane lub nakazane. A wraz z nimi ich przyczyny, środki, pozory i pobudzanie do nich. Kiedy coś jest zabronione lub nakazane nam samym, to jesteśmy także zobowiązani, żeby zgodnie z naszym położeniem starać się, aby także inni tego się wystrzegali lub wypełniali zgodnie z ich powinnością w swoim położeniu. W sprawie tego, co jest nakazane innym, jesteśmy zobowiązani zgodnie z naszym położeniem i powołaniem być im pomocni; a także wystrzegać się uczestniczenia z innymi w tym, co jest im zakazane.

Pytanie 100. Jakie poszczególne elementy Dziesięciu przykazań powinniśmy rozważyć?

Powinniśmy rozważyć wstęp do Dziesięciu przykazań, treść poszczególnych przykazań oraz uzasadnienia dołączone do niektórych z nich, aby je wzmocnić.

Pytanie 101. Co jest wstępem do Dziesięciu przykazań?

Wstępem do Dziesięciu przykazań są następujące słowa: „Jam jest Pan, Bóg twój, który cię wyprowadził z ziemi egipskiej, z domu niewoli”. W nich Bóg okazuje swoją suwerenność jako Jahwe, wieczny, niezmienny, wszechmogący Bóg, który istnieje sam w sobie i z siebie oraz ziszcza wszystkie swoje słowa i czyny. Pokazuje także, że jest Bogiem w przymierzu, jak dawniej z Izraelem, tak teraz z całym swoim ludem. Podobnie jak wyprowadził Izrael z niewoli egipskiej, tak wyzwolił nas z duchowego zniewolenia. Z tego względu mamy obowiązek uznać go za naszego jedynego Boga i przestrzegać wszystkich jego przykazań.

N. Przykazania 1-4 - powinności względem Boga

Pytanie 102. Co jest podsumowaniem pierwszych czterech przykazań, które dotyczą naszych powinności względem Boga?

Podsumowaniem pierwszych czterech przykazań, które dotyczą naszych powinności względem Boga, jest miłować Pana, Boga swego, z całego serca swego i z całej duszy swojej, i z całej siły swojej, i z całej myśli swojej.

Pytanie 103. Jak brzmi pierwsze przykazanie?

Pierwsze przykazanie brzmi: „Nie będziesz miał innych bogów obok mnie”.

Pytanie 104. Jakie powinności nakłada na nas pierwsze przykazanie?

Powinnościami nałożonymi na nas w pierwszym przykazaniu są: poznanie i uznanie Boga jako jedynego prawdziwego Boga oraz jako naszego Boga, a także oddawanie mu zgodnie z tym czci i uwielbienia poprzez myślenie, rozważanie, pamięć, poważanie, szacunek, składanie hołdu, wybieranie go, miłość, pragnienie i bojaźń, wiarę w niego, ufanie mu, pokładanie w nim nadziei, rozkoszowanie się i radowanie nim, gorliwość dla niego, wzywanie go, oddawanie mu chwały i dziękczynienia oraz całego posłuszeństwa i poddania się mu całym sobą, dbanie we wszystkim o to, żeby mu się podobać, oraz żałowanie, gdy uchybia mu się w jakikolwiek sposób, wreszcie pokorne chodzenie z nim.

Pytanie 105. Jakie grzechy są zakazane w pierwszym przykazaniu?

Grzechami zakazanymi w pierwszym przykazaniu są: ateizm polegający na zaprzeczaniu istnieniu Boga lub odrzucaniu go; bałwochwalstwo polegające na uznawaniu lub czczeniu więcej niż jednego boga albo też jakiegokolwiek innego obok lub zamiast prawdziwego Boga; nieuznawanie i nieprzyjmowanie go jako Boga oraz naszego Boga; zaniechanie lub zaniedbanie czegokolwiek, co mu się należy i jest wymagane w tym przykazaniu; niewiedza, zapomnienie, niezrozumienie, fałszywe opinie oraz niegodne i nikczemne myśli na jego temat, zuchwałe i ciekawskie dociekanie jego tajemnic; wszelkie znieważanie, nienawiść do Boga, samolubstwo, szukanie własnej korzyści oraz wszelkie inne nieuporządkowane i nieumiarkowane skupienie naszego umysłu, woli i uczuć na innych rzeczach oraz oddzielanie ich od Boga w całości lub częściowo; marna łatwowierność, niewiara, herezja, mylne wierzenia, niedowiarstwo, rozpacz, niedawanie się skorygować oraz obojętność wobec sądów, zatwardziałość serca, pycha, zarozumiałość, cielesne poczucie bezpieczeństwa, kuszenie Boga, posługiwanie się niewłaściwymi środkami i pokładanie zaufania we właściwych środkach, cielesne rozkosze i uciechy, zepsuty, ślepy i nierozważny zapał; letniość i martwota w sprawach dotyczących Boga; oddalanie się i odchodzenie od Boga; modlitwa lub wszelki inny religijny kult oddawany świętym, aniołom lub innym istotom stworzonym; wszelka ugoda i konszachty z diabłem oraz słuchanie jego podszeptów; czynienie ludzi panami naszej wiary i sumienia; umniejszanie lub lekceważenie Boga i jego nakazów; opieranie się Duchowi Świętemu i zasmucanie go, niezadowolenie i brak cierpliwości wobec jego rozporządzeń, oskarżanie go głupio z powodu nieszczęść, które na nas nakłada; przypisywanie chwały za jakiekolwiek dobro, które jest w nas, które mamy lub którego możemy dokonać, losowi, bożkom, sobie samym lub innemu stworzeniu.

Pytanie 106. Czego w szczególny sposób uczą nas słowa „obok mnie” w pierwszym przykazaniu?

Słowa „obok mnie” lub „przed moim obliczem” w pierwszym przykazaniu uczą nas, że Bóg, który wszystko widzi, zwraca szczególną uwagę na grzech wyznawania innych bogów i darzy go wielką niechęcią. Mają one nas odwieść od tego występku oraz zwiększyć jego wagę, czyniąc go najbardziej bezczelną obrazą. Ma nas także przywieść do czynienia wszystkiego, co robimy w jego służbie, tak jakby nas obserwował.

Pytanie 107. Jak brzmi drugie przykazanie?

Drugie przykazanie brzmi: „Nie czyń sobie podobizny rzeźbionej czegokolwiek, co jest na niebie w górze, i na ziemi w dole, i tego, co jest w wodzie pod ziemią. Nie będziesz się im kłaniał i nie będziesz im służył, gdyż Ja Pan, Bóg twój, jestem Bogiem zazdrosnym, który karze winę ojców na synach do trzeciego i czwartego pokolenia tych, którzy mnie nienawidzą. A okazuję łaskę do tysiącznego pokolenia tym, którzy mnie miłują i przestrzegają moich przykazań”.

Pytanie 108. Jakie powinności nałożone są na nas w drugim przykazaniu?

Powinnościami nałożonymi na nas w drugim przykazaniu są: przyjmowanie, przestrzeganie i zachowywanie w czystości i w pełni wszelkiego religijnego kultu oraz wszystkich ustanowień, które Bóg przykazał w swoim Słowie; a w szczególności modlitwy i dziękczynienia w imieniu Chrystusa; czytania, głoszenia i słuchania Słowa; udzielania i przyjmowania sakramentów; zarządzania Kościołem i dyscypliny kościelnej; służby i jej utrzymywania; religijnego poszczenia; przysięgania w imię Boże, ślubowania Bogu. A także okazywanie dezaprobaty, wstrętu i sprzeciwianie się fałszywemu kultowi i, zgodnie z pozycją i powołaniem każdego, pozbywanie się fałszywego kultu oraz wszelkich znaków bałwochwalstwa.

Pytanie 109. Jakie grzechy są zakazane w drugim przykazaniu?

Grzechami zakazanymi w drugim przykazaniu są: wszelkie wymyślanie, doradzanie, nakazywanie, praktykowanie i aprobowanie w jakikolwiek sposób kultu religijnego nieustanowionego przez samego Boga; czynienie wszelkiego wizerunku Boga – wszystkich lub którejkolwiek z trzech osób, zarówno wewnętrznie we własnym umyśle, jak i zewnętrznie w formie jakiegokolwiek obrazu i podobizny dowolnego stworzeniaa; wszelkie oddawanie takiemu wizerunkowi czci lub Bogu w nim albo poprzez niego; czynienie wizerunków fałszywych bóstw i oddawanie im czci lub otaczanie ich kultem; wszelkie zabobonne pomysły, które zanieczyszczają kult Boga, dodają do niego lub odejmują od niego, zarówno rzeczy wymyślone i wprowadzone przez nas samych, jak i przyjęte od innych w formie tradycji, choćby w imię ich starożytności, obyczaju, pobożności, dobrych intencji lub innych pretekstów; symonia, świętokradztwo; wszelkie zaniedbanie, lekceważenie, przeszkadzanie i sprzeciwianie się kultowi i ustanowieniom, które Bóg wyznaczył.

Pytanie 110. Jakie uzasadnienia są dołączone do drugiego przykazania, aby je wzmocnić?

Uzasadnienia dołączone do drugiego przykazania, aby je wzmocnić, są zawarte w następujących słowach: „gdyż Ja Pan, Bóg twój, jestem Bogiem zazdrosnym, który karze winę ojców na synach do trzeciego i czwartego pokolenia tych, którzy mnie nienawidzą. A okazuję łaskę do tysiącznego pokolenia tym, którzy mnie miłują i przestrzegają moich przykazań”. Oprócz Bożej suwerenności nad nami i tego, że jesteśmy jego własnością, uzasadnieniami tego przykazania są także jego wielka żarliwość dla swojego kultu i zapalczywy gniew przeciwko wszelkiemu fałszywemu kultowi, który jest duchowym wszeteczeństwem; uznanie tych, którzy łamią to przykazanie, za nienawidzących go, zagrożenie im karą na kilka pokoleń oraz uznanie zachowujących to przykazanie za miłujących go i przestrzegających jego przykazań oraz obiecanie im łaski przez wiele pokoleń.

Pytanie 111. Jak brzmi trzecie przykazanie?

Trzecie przykazanie brzmi: „Nie nadużywaj imienia Pana, Boga twojego, gdyż Pan nie zostawi bez kary tego, który nadużywa imienia jego”.

Pytanie 112. Czego wymaga trzecie przykazanie?

Trzecie przykazanie wymaga, żeby do Bożego imienia, atrybutów, ustanowień, Słowa, sakramentów, mo- dlitw, przysiąg, ślubowań, rzucania losów, jego dzieł i wszystkiego innego, za pomocą czego się objawia, odnosić się w sposób święty i pełen czci w myślach, rozważaniach, słowach i piśmie, przez wyznawanie ich w sposób święty i odpowiadające temu postępowanie ku chwale Boga i dla dobra nas samych oraz innych ludzi.

Pytanie 113. Jakie grzechy są zakazane w trzecim przykazaniu?

Grzechami zakazanymi w trzecim przykazaniu są: nieużywanie Bożego imienia jak należy; nadużywanie go poprzez nieświadome, daremne, pozbawione szacunku i czci, zabobonne i nikczemne wspominanie lub używanie w inny sposób Bożych tytułów, atrybutów, ustanowień oraz dzieł; poprzez bluźnierstwo i krzywoprzysięstwo; wszelkie grzeszne przeklinanie, przysięganie, ślubowania i rzucania losów, łamanie naszych przysiąg i ślubowań, jeżeli były słuszne, oraz wypełnianie ich, jeżeli dotyczyły czegoś niesłusznego; szemranie i narzekania na Boże zrządzenia i dzieła opatrzności, a także ciekawskie ich dociekanie i niewłaściwe stosowanie; nadinterpretowanie, niedpowiednie stosowanie i wszelkie inne wypaczania Słowa lub jakiejkolwiek jego części, bluźniercze żarty, wścibskie i bezwartościowe pytania, daremna gadanina, utrzymywania fałszywych doktryn; używanie Bożego imienia, stworzeń lub wszystkiego, co jest zawarte w Bożym imieniu do rzucania uroków lub do spełniania grzesznych żądzy i praktyk; oszczerstwa, szyderstwa, obrażania lub sprzeciwiania się w jakikolwiek inny sposób Bożej prawdzie, łasce i drogom; wyznawanie religii obłudnie lub dla grzesznych celów; wstydzenie się Boga lub przynoszenie mu wstydu poprzez niewłaściwe, niemądre, bezowocne i powodujące szkodę postępowanie lub odstępstwo od niego.

Pytanie 114. Jakie uzasadnienia są dołączone do trzeciego przykazania?

Uzasadnienia dołączone do trzeciego przykazania są zawarte w następujących słowach: „Pana, Boga twojego” oraz „gdyż Pan nie zostawi bez kary tego, który nadużywa imienia jego”. Ponieważ jest on Panem i naszym Bogiem, jego imię nie powinno być przez nas bezczeszczone ani nadużywane w jakikolwiek sposób. W szczególności zaś dlatego, że będzie tak daleki od uniewinnienia i oszczędzenia tych, którzy łamią to przykazanie, że nie ścierpi tego, by umknęli jego sprawiedliwemu sądowi, chociaż wielu tak postępujących unika ludzkiej dyscypliny i kary.

Pytanie 115. Jak brzmi czwarte przykazanie?

Czwarte przykazanie brzmi: „Pamiętaj o dniu szabatu, aby go święcić. Sześć dni będziesz pracował i wykonywał wszelką swoją pracę, ale siódmego dnia jest szabat Pana, Boga twego: Nie będziesz wykonywał żadnej pracy ani ty, ani twój syn, ani twoja córka, ani twój sługa, ani twoja służebnica, ani twoje bydło, ani obcy przybysz, który mieszka w twoich bramach. Gdyż w sześciu dniach uczynił Pan niebo i ziemię, morze i wszystko, co w nich jest, a siódmego dnia odpoczął. Dlatego Pan pobłogosławił dzień szabatu i poświęcił go”.

Pytanie 116. Czego wymaga czwarte przykazanie?

Czwarte przykazanie wymaga od wszystkich ludzi, aby święcili lub zachowywali w świętości dla Boga ustalone czasy, które on przeznaczył do tego w swoim Słowie. Konkretnie mamy święcić jeden pełen dzień z siedmiu. Od założenia świata do zmartwychwstania Chrystusa był nim siódmy dzień, a potem pierwszy dzień, i tak pozostanie już do końca świata. Dzień ten jest chrześcijańskim szabatem i Nowy Testament nazywa go Dniem Pańskim.

Pytanie 117. W jaki sposób należy święcić szabat lub dzień Pański?

Szabat lub dzień Pański należy święcić poprzez święty odpoczynek przez cały dzień, nie tylko od takich zajęć, które zawsze są grzeszne, ale nawet od takich świeckich zajęć i rozrywek, które są stosowne w inne dni. A także przez rozkoszowanie się spędzaniem całego dnia na publicznym i prywatnym praktykowaniu kultu Bożego (z wyjątkiem tego czasu, który należy poświęcić na zajęcia wynikające z konieczności i miłosierdzia). W tym celu mamy przygotowywać nasze serca oraz z taką zapobiegliwością, pilnością i umiarem planować i okresowo zawieszać nasze świeckie aktywności, abyśmy mogli być wolni oraz przysposobieni do powinności tego dnia.

Pytanie 118. Czemu nakaz przestrzegania szabatu jest w sposób szczególny skierowany do głów rodzin i innych przełożonych?

Nakaz przestrzegania szabatu jest w sposób szczególny skierowany do głów rodzin i innych przełożonych, ponieważ są oni zobowiązani nie tylko przestrzegać go sami, ale też dbać, aby był przestrzegany przez tych, którzy są pod ich pieczą; a także dlatego, że często mają skłonność, by im w tym przeszkadzać poprzez zlecanie im różnych zajęć.

Pytanie 119. Jakie grzechy są zakazane w czwartym przykazaniu?

Grzechami zakazanymi w czwartym przykazaniu są: zaniechanie wymaganych powinności, wszelkie niedbałe, niesumienne i bezowocne ich wykonywanie oraz uprzykrzenie ich sobie; wszelkie bezczeszczenie tego dnia przez próżniactwo, czynienie rzeczy, które same w sobie są grzeszne, oraz przez zbyteczne czyny, słowa i myśli poświęcone naszym świeckim zajęciom i rozrywkom.

Pytanie 120. Jakie uzasadnienia są dołączone do czwartego przykazania, aby je wzmocnić?

Uzasadnienia dołączone do czwartego przykazania, aby je wzmocnić, są oparte na: sprawiedliwości tego przykazania, która polega na tym, iż Bóg dał nam sześć dni z siedmiu na nasze własne sprawy i zarezerwował dla siebie tylko jeden w tych słowach: „Sześć dni będziesz pracował i wykonywał wszelką swoją pracę”; na tym, że Bóg ogłosił ten dzień swoją szczególną własnością: „siódmego dnia jest szabat Pana, Boga twego”; na przykładzie Boga, który „w sześciu dniach uczynił niebo i ziemię, morze i wszystko, co w nich jest, a siódmego dnia odpoczął”; na błogosławieństwie, którym Bóg obdarzył ten dzień, nie tylko uświęcając go, aby był dniem poświęconym jego służbie, ale teżustanawiając go jako środek błogosławieństwa dla nas, kiedy będziemy go święcić: „Dlatego Pan pobłogosławił dzień szabatu i poświęcił go”.

Pytanie 121. Czemu czwarte przykazanie zaczyna się od słowa „pamiętaj”?

Czwarte przykazanie zaczyna się od słowa „pamiętaj” po części ze względu na wielkie dobrodziejstwo pamiętania o dniu szabatu, ponieważ pomaga nam to w przygotowaniu się do przestrzegania go, a przez przestrzeganie go także pomaga nam lepiej przestrzegać pozostałych przykazań oraz trwać w pełnej wdzięczności pamięci o dwóch wielkich dobrodziejstwach stworzenia i odkupienia, w których streszcza się pokrótce religia; a po części ponieważ bardzo łatwo zapominamy o nim, gdyż nie wspiera go tak wyraźne światło natury, a w dodatku ogranicza on naszą naturalną wolność w rzeczach, które są stosowne w innym czasie. Ma on bowiem miejsce tylko raz na siedem dni i wiele świeckich spraw wydarza się w międzyczasie i zbyt często odwodzą nasze umysły od myślenia o nim, żeby się do niego przygotować lub go święcić, gdyż Szatan używa swych narzędzi i usilnie stara się wymazać nie tylko jego chwałę, ale nawet pamięć o nim, aby zaprowadzić niewiarę i bezbożność.

0. Przykazania 5-10 - powinności względem człowieka

Pytanie 122. Co jest podsumowaniem sześciu przykazań, które dotyczą naszych powinności względem człowieka?

Podsumowaniem sześciu przykazań, które dotyczą naszych powinności względem człowieka, jest kochać bliźniego swego jak siebie samego oraz czynić innym to, co chcielibyśmy, aby oni nam czynili.

Pytanie 123. Jak brzmi piąte przykazanie?

Piąte przykazanie brzmi: „Czcij ojca swego i matkę swoją, aby długo trwały twoje dni w ziemi, którą Pan, Bóg twój, da tobie”.

Pytanie 124. O kim mówi piąte przykazanie, kiedy wspomina ojca i matkę?

Piąte przykazanie, wspominając o ojcu i matce, dotyczy nie tylko naszych naturalnych rodziców, ale wszelkich ludzi przewyższających nas wiekiem i obdarowaniem, a zwłaszcza takich, którzy z Bożego ustanowienia są naszymi przełożonymi w rodzinie, Kościele lub państwie.

Pytanie 125. Czemu przełożeni są określeni jako ojciec i matka?

Przełożeni są określeni jako ojciec i matka zarówno po to, żeby nauczyć ich, aby we wszystkich obowiązkach wobec swoich podwładnych – tak jak naturalni rodzice – okazywali im miłość i troskę zgodnie z charakterem ich relacji; a także żeby skłonić podwładnych do większej ochoty i radości w wykonywaniu swoich powinności względem przełożonych, tak jakby byli ich rodzicami.

Pytanie 126. Jaki jest ogólny zakres piątego przykazania?

Ogólnym zakresem piątego przykazania jest wykonywanie powinności, które mamy względem siebie nawzajem zgodnie z charakterem naszych relacji jako podwładni, przełożeni lub równi sobie.

Pytanie 127. Na czym polega cześć, która należy się przełożonym od podwładnych?

Cześć, która należy się przełożonym od podwładnych, to: należny szacunek w sercu, słowach i postępowaniu; modlitwa i dziękczynienie za nich; naśladowanie ich cnót i łask; chętne posłuszeństwo ich właściwym rozkazom i radom; stosowne poddawanie się strofowaniu przez nich; wierność, obrona i utrzymywanie ich oraz ich władzy, odpowiednio do ich rangi oraz natury ich stanowiska; znoszenie ułomności przełożonych i zakrywanie ich w miłości; tak aby przynosić chlubę im i ich rządzeniu.

Pytanie 128. Jakie są grzechy podwładnych względem przełożonych?

Grzechami podwładnych względem przełożonych są: zaniedbywanie powinności, które są wymagane względem nich; zazdrość, wzgarda i bunt przeciw nim i ich stanowiskom, właściwym radom, rozkazom i strofowaniu; przeklinanie, szydzenie i wszelkie niesforne i oburzające postępowanie, które przynosi wstyd im samym i ich rządzeniu.

Pytanie 129. Czego wymaga się od przełożonych względem ich podwładnych?

Od przełożonych wymaga się, że zgodnie z władzą, którą otrzymali od Boga, oraz charakterem ich relacji z ich podwładnymi będą ich kochać, modlić się za nich oraz im błogosławić; będą udzielać im wskazówek i rad oraz napominać; okazywać aprobatę, chwalić i nagradzać tych, którzy sprawują się dobrze; okazywać dezaprobatę, napominać i karcić tych, którzy sprawują się źle; ochraniać ich i zaopatrywać we wszystko, co potrzebne jest ich ciału i duszy. A także przez poważne, mądre, święte i przy- kładne postępowanie przynosić chwałę Bogu, a cześć sobie samym i tak zachowywać władzę, którą powierzył im Bóg.

Pytanie 130. Jakie są grzechy przełożonych?

Grzechami przełożonych oprócz zaniedbania powierzonych im powinności i nieuporządkowanego szukania swojej korzyści, chwały, wygody, zysku i przyjemności są: nakazywanie podwładnym wykonywania rzeczy, które są niewłaściwe lub których nie są w stanie wykonać; doradzanie, zachęcanie lub wspieranie ich w tym, co jest złe; odwodzenie, zniechęcanie lub okazywanie im dezaprobaty w tym, co jest dobre; nadmierne strofowanie ich; nieopatrzne wystawianie ich lub pozostawianie ich niesprawiedliwości, pokusie i niebezpieczeństwu; prowokowanie ich do gniewu; a także przynoszenie sobie niesławy lub pomniejszanie swojej władzy poprzez niesprawiedliwe, nieroztropne, rygorystyczne lub pobłażliwe postępowanie.

Pytanie 131. Jakie są powinności osób równych sobie?

Powinnościami osób równych sobie są: wzajemne poszanowanie dla swojej godności i wartości, oddawanie sobie nawzajem czci przez stawianie drugiego ponad sobą, cieszenie się z darów i osiągnięć drugiego jak ze swoich własnych.

Pytanie 132. Jakie są grzechy osób równych sobie?

Grzechami osób równych sobie oprócz zaniedbania powierzonych im powinności są: niedocenianie wartości drugiego, zazdroszczenie darów, smucenie się osiągnięciami i pomyślnością drugiego, a także uzurpowanie sobie wyższości jeden nad drugim.

Pytanie 133. Jakie uzasadnienie jest dołączone do piątego przykazania, aby je wzmocnić?

Uzasadnieniem dołączonym do piątego przykazania w słowach: „aby długo trwały twoje dni w ziemi, którą Pan, Bóg twój, da tobie”, jest dana wszystkim tym, którzy przestrzegają tego przykazana, bezpośrednia obietnica długiego życia i pomyślności tak długo, jak będzie to służyć Bożej chwale i ich własnemu dobru.

Pytanie 134. Jak brzmi szóste przykazanie?

Szóste przykazanie brzmi: „Nie zabijaj”.

Pytanie 135. Jakie obowiązki nakłada na nas szóste przykazanie?

Obowiązkami nałożonymi na nas w szóstym przykazaniu są wszystkie pilne starania i stosowne wysiłki, które mają na celu zachowanie życia naszego i innych: poprzez opieranie się wszystkim myślom i zamiarom, pokonywanie wszelkich namiętności i unikanie wszelkich okazji, pokus i praktyk, które prowadzą do niesprawiedliwego odbierania czyjegokolwiek życia; poprzez sprawiedliwą obronę życia przed przemocą, cierpliwe godzenie się na dopusty Bożej ręki, spokój umysłu, pogodę ducha, umiarkowanie w spożywaniu mięsa i napojów, przyjmowaniu lekarstw, śnie, pracy i rozrywkach; poprzez przychylne myśli, miłość, współczucie, łagodność, ugodowość, życzliwość, spokojną, łagodną i uprzejmą mowę oraz postępowanie, wyrozumiałość, gotowość do pojednania, cierpliwe znoszenie i przebaczenie krzywd oraz odpłacanie dobrem za zło, pocieszanie i wspomaganie cierpiących oraz ochronę i obronę niewinnych.

Pytanie 136. Jakie grzechy są zakazane w szóstym przykazaniu?

Grzechami zakazanymi w szóstym przykazaniu są: wszelkie odbieranie życia sobie i innym, z wyjątkiem wymiaru sprawiedliwości, wojny sprawiedliwej lub obrony koniecznej; zaniechanie lub odebranie właściwych i koniecznych środków podtrzymujących życie; grzeszny gniew, nienawiść, zazdrość, pragnienie zemsty, niepohamowane namiętności i rozpraszające troski, nieumiarkowanie w spożywaniu mięsa i napojów, pracy oraz rozrywkach; drażniące słowa, uciskanie, kłócenie się, uderzanie, ranienie i wszystko inne, co prowadzi do niszczenia czyjegokolwiek życia.

Pytanie 137. Jak brzmi siódme przykazanie?

Siódme przykazanie brzmi: „Nie cudzołóż”.

Pytanie 138. Jakie powinności nakłada na nas siódme przykazanie?

Powinnościami nałożonymi na nas w siódmym przykazaniu są: czystość ciała, umysłu, uczuć, słów i postępowania; zachowywanie jej w nas samych i innych; baczne strzeżenie oczu i pozostałych zmysłów; wstrzemięźliwość, obracanie się w przyzwoitym towarzystwie, skromność ubioru, małżeństwo dla tych, którzy nie mają daru powściągliwości; miłość małżeńska i wspólne pożycie; pilna praca według naszego powołania, unikanie wszelkich okoliczności skłaniających do nieczystości oraz opieranie się jej pokusom.

Pytanie 139. Jakie grzechy są zakazane w siódmym przykazaniu?

Grzechami zakazanymi w siódmym przykazaniu oprócz zaniedbania powierzonych nam obowiązków są: cudzołóstwo, rozwiązłość, gwałt, kazirodztwo, stosunki homoseksualne oraz wszelkie pożądanie sprzeczne z naturą; wszelkie nieczyste fantazje, myśli, zamiary i uczucia; wszelkie zepsute i nieczyste rozmowy oraz słuchanie ich; pożądliwe spojrzenia; nieprzystojne i lekkomyślne zachowanie; nieskromny ubiór; zakazywanie właściwych małżeństw lub zezwalanie na niewłaściwe; aprobowanie, tolerowanie i prowadzenie domów publicznych, a także korzystanie z ich usług; wikłanie się w śluby życia samotnego; przesadne odwlekanie małżeństwa; posiadanie w tym samym czasie więcej niż jednej żony lub męża; niesłuszny rozwód lub porzucenie małżonka; lenistwo, obżarstwo, pijaństwo, nieprzyzwoite towarzystwo, lubieżne piosenki, książki, obrazy, tańce, przedstawienia sceniczne; a także wszystkie inne pobudzenia do nieczystości i nieczyste czyny w nas samych lub w innych.

Pytanie 140. Jak brzmi ósme przykazanie?

Ósme przykazanie brzmi: „Nie kradnij”.

Pytanie 141. Jakie powinności nakłada na nas ósme przykazanie?

Powinnościami nałożonymi na nas w ósmym przykazaniu są: prawda, słowność i sprawiedliwość w umowach i handlu pomiędzy ludźmi; dawanie każdemu tego, co jest mu należne; zwrot dóbr bezprawnie odebranych ich prawowitym właścicielom; hojne rozdawanie i pożyczanie w zależności od naszych możliwości oraz potrzeb innych; umiarkowanie w naszych sądach, decyzjach i uczuciach odnośnie do dóbr tego świata; przezorna troska i starania, aby pozyskiwać, zatrzymywać, stosować i zbywać rzeczy niezbędne lub użyteczne do zaspokojenia naszych naturalnych potrzeb stosownie do naszego położenia; posiadanie stosownego zawodu oraz pilność w jego wypełnianiu; oszczędność, unikanie niepotrzebnych procesów sądowych i ręczenia za kogoś oraz innych tego rodzaju zobowiązań; staranie się, z wykorzystaniem wszelkich sprawiedliwych i stosownych środków, żeby pozyskiwać, zachowywać i pomnażać bogactwo oraz majętność tak innych, jak i własną.

Pytanie 142. Jakie grzechy są zakazane w ósmym przykazaniu?

Grzechami zakazanymi w ósmym przykazaniu oprócz zaniedbania powierzonych nam powinności są: kradzież, rabunek, porywanie i przyjmowanie czegokolwiek, co zostało skradzione; oszukiwanie, fałszywe wagi i miary, przesuwanie znaków granicznych; niesprawiedliwość oraz niesłowność w umowach między ludźmi i innych sprawach opartych na zaufaniu; wyzysk, wymuszenia, lichwa, przekupstwo, nękanie procesami sądowymi, niesprawiedliwe odgradzanie i wysiedlanie; gromadzenie towarów, żeby podnieść ich cenę, paranie się niestosownymi zawodami oraz wszystkie inne niesprawiedliwe i grzeszne sposoby na zabieranie naszemu bliźniemu lub pozbawianie go tego, co się mu należy, lub też na wzbogacenie nas samych; chciwość, nieuporządkowane cenienie i pożądanie dóbr tego świata; pozbawiona ufności i rozpraszająca nas troska i starania, aby pozyskać, zachować i używać tych dóbr, zazdroszczenie innym pomyślności; a także lenistwo, rozrzutność, marnotrawny hazard oraz wszystkie inne zachowania, którymi niepotrzebnie narażamy swój majątek oraz pozbawiamy się możliwości właściwego używania oraz czerpania korzyści z tego, co Bóg nam dał.

Pytanie 143. Jak brzmi dziewiąte przykazanie?

Dziewiąte przykazanie brzmi: „Nie mów fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu swemu”.

Pytanie 144. Jakie obowiązki nakłada na nas dziewiąte przykazanie?

Obowiązkami nałożonymi na nas w dziewiątym przykazaniu są: zachowywanie i propagowanie prawdy między ludźmi oraz dobrego imienia tak naszego, jak i naszego bliźniego; występowanie i opowiadanie się za prawdą, z serca, szczerze, dobrowolnie, jasno i w pełni, mówiąc prawdę i tylko prawdę, zarówno kiedy dotyczy to sądu i wymiaru sprawiedliwości, jak i we wszystkich innych sprawach; przychylna ocena naszych bliźnich; umiłowanie, pragnienie i cieszenie się z ich dobrego imienia; zatroskanie ich słabościami i zakrywanie ich; niewymuszone uznawanie danych im darów oraz łask; obrona ich niewinności; chętne przyjmowanie przychylnych sprawozdań o nich i niechęć do słuchania nieprzychylnych; zniechęcanie plotkarzy, pochlebców i oszczerców; miłość i troska o nasze własne dobre imię oraz bronienie go, gdy zajdzie potrzeba, dotrzymywanie słusznych obietnic, dążenie do i czynienie wszystkiego, co jest prawdziwe, uczciwe, godne miłości i cieszące się dobrą reputacją.

Pytanie 145. Jakie grzechy są zakazane w dziewiątym przykazaniu?

Grzechami zakazanymi w dziewiątym przykazaniu są: wszystko, co jest szkodliwe dla prawdy oraz dobrego imienia naszych bliźnich lub naszego, zwłaszcza w sprawach wymiaru sprawiedliwości, podawanie fałszywych dowodów lub pozyskiwanie fałszywych świadków, świadome występowanie i orędowanie za niesłuszną sprawą, przyćmiewanie i podważanie prawdy, wydawanie niesprawiedliwych wyroków, nazywanie zła dobrem, a dobra złem, nagradzanie nikczemnych tak, jakby dokonali czegoś sprawiedliwego, lub odpłacanie sprawiedliwym tak, jakby uczynili coś nikczemnego; fałszerstwo, skrywanie prawdy, nieuzasadnione milczenie w słusznej sprawie, niezabieranie głosu, kiedy niesprawiedliwość domaga się nagany z naszej strony lub wniesienia skargi wobec innych; mówienie prawdy przy niewłaściwej okazji oraz złośliwie, żeby osiągnąć zły cel, albo wykrzywianie jej, tak aby nabrała złego znaczenia lub została wyrażona w sposób dwuznaczny i niejasny, tak aby sprawiedliwość i prawda były narażone na szwank; mówienie nieprawdy, kłamstwo, oszczerstwo, obmowa, oczernianie, plotkowanie, spotwarzanie, szyderstwa, złorzeczenie, karcenie w pochopny, szorstki i stronniczy sposób, wykrzywianie intencji, znaczenia słów i czynów, pochlebstwa, próżna chełpliwość; myślenie lub mówienie zbyt pochlebnie lub zbyt marnie o samych sobie i innych, zaprzeczanie darom i łaskom Bożym, wyolbrzymianie pomniejszych przewinień, skrywanie, usprawiedliwianie i umniejszanie grzechów, gdy jesteśmy wezwani do dobrowolnego wyznania, niepotrzebne ujawnianie cudzych słabości, rozprzestrzenianie fałszywych pogłosek, przyjmowanie i zachęcanie do składania nieprzychylnych sprawozdań oraz pozostawanie głuchym na sprawiedliwą obronę, złośliwa podejrzliwość, zazdroszczenie lub ubolewanie nad osiągnięciami innych oraz staranie się lub pragnienie, żeby je podważyć, cieszenie sięze zhańbienia i niesławy bliźnich, gardzenie innymi, ślepe uwielbienie; łamanie słusznych obietnic; zaniedbywanie tego, co jest oparte na wiarygodnym sprawozdaniu, oraz działania szkodzące dobremu imieniu bądź niepowstrzymywanie się od nich lub niepowściąganie od nich innych w miarę naszych możliwości.

Pytanie 146. Jak brzmi dziesiąte przykazanie?

Dziesiąte przykazanie brzmi: „Nie pożądaj domu bliźniego swego, nie pożądaj żony bliźniego swego ani jego sługi, ani jego służebnicy, ani jego wołu, ani jego osła, ani żadnej rzeczy, która należy do bliźniego twego”.

Pytanie 147. Jakie obowiązki nakłada na nas dziesiąte przykazanie?

Obowiązkami nałożonymi na nas w dziesiątym przykazaniu są: takie całkowite zadowolenie z naszej własnej sytuacji oraz takie przychylne nastawienie naszej całej duszy wobec naszego bliźniego, aby wszystkie nasze wewnętrzne pobudki oraz pragnienia dotyczące go dążyły do jego dobra i sprzyjały mu.

Pytanie 148. Jakie grzechy są zakazane w dziesiątym przykazaniu?

Grzechami zakazanymi w dziesiątym przykazaniu są: niezadowolenie ze swojej sytuacji, zazdrość i ubolewanie spowodowane dobrobytem naszego bliźniego wraz ze wszystkimi nieuporządkowanymi pobudkami i pragnieniami skierowanymi ku temu, co jest jego.

P. Stan upadku człowieka

Pytanie 149. Czy jakikolwiek człowiek jest zdolny doskonale wypełnić Boże przykazania?

Żaden człowiek nie jest zdolny sam z siebie lub dzięki jakiejś łasce otrzymanej w życiu doczesnym doskonale wypełnić przykazań Bożych, ale wszyscy codziennie je przestępują myślą, słowem i uczynkiem.

Pytanie 150. Czy wszystkie występki przeciw prawu Bożemu są równie odrażające same w sobie oraz w oczach Bożych?

Nie wszystkie występki przeciw prawu Bożemu są równie odrażające, ale niektóre grzechy same w sobie oraz ze względu na okoliczności pogarszające je są w oczach Bożych bardziej odrażające niż pozostałe.

Pytanie 151. Na czym polegają owe okoliczności, które sprawiają, że niektóre grzechy są bardziej odrażające od pozostałych?

Grzechy stają się gorsze ze względu na: osoby je popełniające, kiedy te są dojrzalsze wiekiem, bardziej doświadczone lub obdarzone większą łaską; mają szczególnie zacny zawód, obdarowanie, stanowisko lub urząd; które są przewodnikami dla innych lub z których inni będą bardziej skłonni brać przykład; stronę nimi dotkniętą, kiedy: jest nią bezpośrednio Bóg, jego atrybuty i kult; jest nią Chrystus i jego łaska; jest nią Duch Święty, jego świadectwo i dzieła; są nią przełożeni, ludzie obdarzeni szczególną godnością oraz tacy, z którymi łączą nas wyjątkowe więzi i relacje; jest nią ktokolwiek ze świętych, zwłaszcza słabsi bracia oraz ich dusze i dusze innych, a także gdy grzech zwraca się przeciw wspólnemu dobru wszystkich lub wielu; naturę i charakter występku, kiedy: kieruje się wprost przeciw literze prawa, łamie wiele przykazań lub łączy w sobie wiele grzechów, nie tylko jest poczęty w sercu, ale przejawia się w słowach i czynach, gorszy innych oraz nie daje się zadośćuczynić; kieruje się przeciw środkom łaski, Bożemu miłosierdziu i sądom, światłu natury, przekonaniu sumienia, publicznemu lub prywatnemu napomnieniu, dyscyplinie kościelnej lub świeckim karom, kieruje się przeciw naszym modlitwom, zamiarom, obietnicom, ślubom, przymierzom i zobowiązaniom wobec Boga i ludzi; dokonany jest umyślnie, celowo, bezczelnie, zuchwale, chełpliwie, złośliwie, regularnie, uporczywie, z przyjemnością, długotrwale lub kiedy jest to ponowny upadek po uprzednim nawróceniu; okoliczności miejsca i czasu, kiedy: grzechy mają miejsce w dzień Pański lub w inny czas sprawowania kultu Bożego, albo zaraz przed lub po nim, bądź kiedy otrzymaliśmy inną pomoc, by zapobiec lub zaradzić takim błędom; zostają popełnione publicznie lub w obecności innych, którzy zostają w ten sposób sprowokowani bądź skalani.

Pytanie 152. Na jaką karę z rąk Bożych zasługuje każdy grzech?

Każdy grzech, nawet najmniejszy, obraża suwerenność, dobroć i świętość Boga, a także jego sprawiedliwe prawo, więc zasługuje na jego gniew i przekleństwo zarówno w tym życiu, jak i w przyszłym. Żaden grzech nie może być też zmazany inaczej, jak tylko krwią Chrystusa.

R. Nawrócenie, wiara i Słowo Boże

Pytanie 153. Czego Bóg wymaga od nas, abyśmy mogli uciec przed jego gniewem i przekleństwem, które ciążą na nas z powodu przestąpienia prawa?

Abyśmy mogli uciec przed gniewem i przekleństwem Bożym, które ciążą na nas z powodu przestąpienia prawa, Bóg wymaga od nas nawrócenia ku niemu, wiary w naszego Pana Jezusa Chrystusa i pilnego korzystania z zewnętrznych środków, przez które Chrystus przekazuje nam dobrodziejstwa swojego pośrednictwa.

Pytanie 154. Czym są zewnętrzne środki, przez które Chrystus przekazuje nam dobrodziejstwa swojego pośrednictwa?

Zewnętrznym i zwyczajnymi środkami, przez które Chrystus przekazuje swojemu Kościołowi dobrodziejstwa swojego pośrednictwa, są wszystkie jego ustanowienia, a zwłaszcza Słowo, sakramenty i modlitwa. Wszystkie one są dla wybranych skuteczne ku zbawieniu.

Pytanie 155. W jaki sposób Słowo jest skuteczne dla naszego zbawienia?

Duch Boży sprawia, że czytanie oraz w szczególności zwiastowanie Słowa jest skutecznym środkiem, poprzez który grzesznicy są oświecani, przekonywani i przywodzeni do pokory, za pośrednictwem którego są odciągani od samych siebie i przyciągani do Chrystusa, są upodabniani do jego obrazu oraz poddawani jego woli, a także są umacniani przeciw pokusom i zepsuciu, budowani w łasce oraz ich serca są utwierdzane w świętości i pocieszeniu przez wiarę ku zbawieniu.

Pytanie 156. Czy wszyscy powinni czytać Słowo Boże?

Chociaż nie wszystkim wolno czytać Słowo publicznie do zgromadzenia, to wszyscy ludzie są zobowiązani czytać je samodzielnie oraz ze swoimi rodzinami. W tym celu Pismo Święte powinno być przetłumaczone z języków oryginalnych na pospolite.

Pytanie 157. W jaki sposób Słowo Boże powinno być czytane?

Pismo Święte powinno być czytane z wzniosłą i nabożną czcią; z niewzruszonym przekonaniem, że jest prawdziwym Słowem Bożym oraz iż tylko Bóg może nas uzdolnić do jego zrozumienia; z pragnieniem, żeby poznać, uwierzyć i być posłusznym woli Bożej, która jest w nim objawiona; z pilnością oraz uważając na jego treść i cel; z namysłem, zastosowaniem, samozaparciem i modlitwą.

Pytanie 158. Kto powinien głosić Słowo Boże?

Słowo Boże powinno być głoszone tylko przez tych, którzy mają odpowiednie obdarowanie oraz zostali stosownie zatwierdzeni i powołani na ten urząd.

Pytanie 159. Jak powinni głosić Słowo Boże ci, którzy zostali do tego powołani?

Ci, którzy zostali powołani, aby pełnić służbę Słowa, powinni głosić zdrową naukę starannie, w dogodnym i niedogodnym czasie; przystępnie, nie w przekonujących słowach ludzkiej mądrości, ale jako ukazanie Ducha i mocy; wiernie, zwiastując całą wolę Bożą; z mądrością, dokładając starań, by dostosować się do potrzeb i możliwości słuchaczy; z zapałem i gorącą miłością do Boga oraz dusz jego ludu; szczerze, mając za cel Bożą chwałę i nawrócenie, zbudowanie i zbawienie ludzi.

Pytanie 160. Czego wymaga się od tych, którzy słuchają głoszenia Słowa?

Od tych, którzy słuchają głoszenia Słowa, wymaga się: aby przysłuchiwali mu się z pilnością, przygotowaniem i modlitwą; aby badali to, co słyszą, za pomocą Pisma; aby przyjmowali prawdę z wiarą, miłością, pokorą i gotowością umysłu, jako Słowo Boże; aby rozważali to głoszenie i rozmawiali o nim; aby chowali je w swoich sercach i wydawali jego owoce w swoim życiu.

S. Sakramenty

Pytanie 161. W jaki sposób sakramenty stają się skutecznymi środkami zbawienia?

Sakramenty stają się skutecznymi środkami zbawienia nie z powodu jakiejś mocy, którą mają w sobie, ani dzięki zasłudze wynikającej z pobożności lub intencji tego, który ich udziela, ale tylko dzięki działaniu Ducha Świętego i błogosławieństwu Chrystusa, przez którego zostały ustanowione.

Pytanie 162. Czym jest sakrament?

Sakrament jest świętym ustanowieniem Chrystusa dla jego Kościoła, które oznacza, pieczętuje i ukazuje ludziom w przymierzu łaski dobrodziejstwa jego pośrednictwa; ma to na celu wzmocnienie i wzrost ich wiary oraz wszystkich innych łask; zobowiązanie ich do posłuszeństwa; danie świadectwa oraz pielęgnowanie ich wzajemnej miłości i społeczności ze sobą nawzajem; a także odróżnienie ich od ludzi, którzy są poza przymierzem.

Pytanie 163. Z jakich części składa się sakrament?

Sakrament składa się z dwóch części: zewnętrznego i namacalnego znaku, który jest zgodny z ustanowieniem Chrystusa, oraz wewnętrznej i duchowej łaski, którą on oznacza.

Pytanie 164. Ile sakramentów Chrystus ustanowił dla swojego Kościoła pod Nowym Testamentem?

Pod Nowym Testamentem Chrystus ustanowił dla swojego Kościoła tylko dwa sakramenty: chrzest i Wieczerzę Pańską.

Pytanie 165. Czym jest chrzest?

Chrzest jest sakramentem Nowego Testamentu, w którym Chrystus ustanowił obmycie wodą w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego, aby było znakiem i pieczęcią wszczepienia w Chrystusa, odpuszczenia grzechów przez jego krew, odrodzenie przez jego Ducha; a także usynowienia i zmartwychwstania ku życiu wiecznemu. W tym sakramencie osoby ochrzczone zostają uroczyście przyjęte do widzialnego Kościoła i otwarcie zobowiązują się, że będą należeć w pełni i wyłącznie do Pana.

Pytanie 166. Komu należy udzielać chrztu?

Chrzest nie powinien być udzielany nikomu, kto nie należy do widzialnego Kościoła, a tym samym jest oddzielony od przymierza obietnicy, zanim nie wyzna on wiary w Chrystusa i posłuszeństwa jemu. Jednak niemowlęta, których oboje lub jedno z rodziców wyznają wiarę w Chrystusa i posłuszeństwo jemu, są w tym sensie w przymierzu i powinny zostać ochrzczone.

Pytanie 167. W jaki sposób powinniśmy obracać nasz chrzest ku naszemu pożytkowi?

Niezbędny, acz wielce zaniedbany obowiązek obracania naszego chrztu ku pożytkowi powinniśmy wypełniać przez całe nasze życie, a w szczególności w czasie pokuszenia oraz gdy jesteśmy świadkami udzielania go innym. Powinniśmy go wypełniać: poprzez poważne i pełne wdzięczności rozważanie natury chrztu, a także celów, dla których ustanowił go Chrystus, przywilejów i dobrodziejstw przekazanych i zapieczętowanych za jego pomocą oraz naszego uroczystego ślubowania złożonego w nim; poprzez korzenie się z powodu naszego grzesznego skażenia oraz tego, że nie żyjemy zgodnie z łaską chrztu i naszymi zobowiązaniami, a wręcz postępujemy w sposób im przeciwny; poprzez wzrastanie ku pewności przebaczenia grzechów i wszystkich innych błogosławieństw zapieczętowanych dla nas w tym sakramencie; poprzez czerpanie siły ze śmierci i zmartwychwstania Chrystusa, w którego jesteśmy ochrzczeni, aby umartwiać grzech i ożywiać łaskę; poprzez czynienie wysiłków, żeby żyć przez wiarę oraz postępować w sposób święty i sprawiedliwy jako ci, którzy w chrzcie oddali swoje imiona Chrystusowi, i zachowywać braterską miłość jako ludzie, którzy są ochrzczeni przez tego samego Ducha w jedno ciało.

Pytanie 168. Czym jest Wieczerza Pańska?

Wieczerza Pańska jest sakramentem Nowego Testamentu, w którym, poprzez rozdzielanie i przyjmowanie chleba i wina zgodnie z ustanowieniem Jezusa Chrystusa, przedstawiona jest jego śmierć; a ci, którzy godnie przystępują, karmią się ciałem i krwią Chrystusa ku swojemu duchowemu pożywieniu i wzrostowi w łasce; zostaje im potwierdzona ich unia i społeczność z nim; świadczą o swojej wdzięczności oraz ją odnawiają, jak też swoje oddanie Bogu i wzajemną miłość oraz społeczność ze sobą nawzajem jako członkowie tego samego mistycznego ciała.

Pytanie 169. W jaki sposób zgodnie z ustanowieniem Chrystusa chleb i wino powinny być rozdzielane i przyjmowane w sakramencie Wieczerzy Pańskiej?

Chrystus wyznaczył sługi Słowa, aby udzielając sakramentu Wieczerzy Pańskiej, oddzielały chleb i wino od powszedniego użytku poprzez słowa ustanowienia, dziękczynienie i modlitwę; brały i łamały chleb oraz rozdzielały zarówno chleb, jak i wino uczestnikom. Uczestnicy na mocy tego samego ustanowienia mają brać i jeść chleb oraz pić wino, wspominając z wdzięcznością, iż ciało Chrystusa zostało złamane i wydane, a jego krew przelana za nich.

Pytanie 170. W jaki sposób ci, którzy godnie uczestniczą w Wieczerzy Pańskiej, karmią się w niej ciałem i krwią Chrystusa?

Tak jak ciało i krew Chrystusa nie są cieleśnie lub zmysłowo obecne w, z lub pod postaciamichleba i wina w Wieczerzy Pańskiej, a jednak są duchowo obecne dla wiary przyjmującego, nie mniej prawdziwie i rzeczywiście niż same elementy dla naszych zewnętrznych zmysłów; podobnie ci, którzy godnie uczestniczą w sakramencie Wieczerzy Pańskiej, karmią się w niej ciałem i krwią Chrystusa – nie cieleśnie i zmysłowo, ale w duchowy sposób, a jednak rzeczywiście i prawdziwie – kiedy przez wiarę przyjmują i stosują wobec siebie Chrystusa ukrzyżowanego oraz wszystkie dobrodziejstwa jego śmierci.

Pytanie 171. Jak uczestnicy sakramentu Wieczerzy Pańskiej mają się przygotować przed przystąpieniem do niego?

Uczestnicy sakramentu Wieczerzy Pańskiej przed przystąpieniem do niego powinni przygotować się poprzez: zbadanie samych siebie, czy są w Chrystusie, oraz swoich grzechów i pragnień; a także prawdziwości i miary swojego poznania, wiary, nawrócenia; miłości do Boga i braci, dobrej woli względem wszystkich ludzi, przebaczania tym, którzy wobec nas zawinili; swojego pragnienia Chrystusa i nowego posłuszeństwa; a także poprzez odnowienie korzystania z tych łask przez poważne rozważania i gorliwą modlitwę.

Pytanie 172. Czy ktoś, kto wątpi, iż jest w Chrystusie lub iż jest właściwie przygotowany, może przystąpić do Wieczerzy Pańskiej?

Ktoś, kto wątpi, iż jest w Chrystusie lub iż jest właściwie przygotowany do sakramentu Wieczerzy Pańskiej, może mieć prawdziwy udział w Chrystusie, chociaż nie ma jeszcze pewności tego. W Bożych oczach tak jest, jeżeli ów człowiek jest właściwie poruszony swoją potrzebą i szczerze pragnie znaleźć się w Chrystusie oraz porzucić nieprawość. W takim przypadku (ponieważ obietnica oraz ten sakrament zostały ustanowione, żeby przynosić ulgę nawet słabym i wątpiącym chrześcijanom) powinien on żałować swojej niewiary i starać się rozwiązać swoje wątpliwości, a tak czyniąc, może i powinien przystąpić do Wieczerzy Pańskiej, aby zostać jeszcze bardziej wzmocnionym.

Pytanie 173. Czy ktoś, kto wyznaje wiarę i pragnie przystąpić do Wieczerzy Pańskiej, może zostać przed tym powstrzymany?

Ludzie, którym brakuje zrozumienia lub powodują zgorszenie, pomimo ich wyznania wiary i pragnienia przystąpienia do Wieczerzy Pańskiej, mogą i powinni być powstrzymani przed udziałem w tym sakramencie mocą daną przez Chrystusa Kościołowi, aż zostaną pouczeni i okażą poprawę swego postępowania.

Pytanie 174. Co jest wymagane od uczestników sakramentu Wieczerzy Pańskiej, podczas gdy jest udzielany?

Od uczestników sakramentu Wieczerzy Pańskiej wymaga się, aby podczas jej udzielania oczekiwali Boga w tym ustanowieniu z całym szacunkiem i uwagą, pilnie obserwowali sakramentalne elementy i czynności, uważnie rozróżniali ciało Pana i z przejęciem rozmyślali nad jego śmiercią i cierpieniami oraz tym sposobem pobudzali siebie do ożywionego korzystania z danych im łask; osądzając samych siebie i żałując za grzech; gorąco łaknąc i pragnąc Chrystusa, karmiąc się nim przez wiarę, przyjmując z jego pełni, polegając na jego zasługach, radując się z jego miłości, dziękując za jego łaskę; a także odnawiając swoje przymierze z Bogiem i miłość do wszystkich świętych.

Pytanie 175. Co jest obowiązkiem chrześcijan po tym, jak przyjęli sakrament Wieczerzy Pańskiej?

Obowiązkiem chrześcijan po tym, jak przyjęli sakrament Wieczerzy Pańskiej, jest poważne rozważenie tego, w jaki sposób zachowywali się podczas niego i z jakim skutkiem. Jeżeli doświadczyli ożywienia i pociechy, powinni błogosławić Boga za to, prosić o trwanie tego stanu, wystrzegać się ponownych upadków, wypełniać swoje śluby i zachęcać samych siebie do częstego udziału w tym ustanowieniu. Ale jeżeli nie doświadczyli żadnych korzyści, powinni staranniej rozważyć swoje przygotowanie do sakramentu i postępowanie podczas niego. Gdy w obu tych rzeczach mogą uznać przed Bogiem i własnym sumieniem, iż postępowali właściwie, powinni oczekiwać owocu we właściwym czasie. Wszakże, jeżeli dostrzegą, że zawiedli w którejś z tych rzeczy, powinni okazać skruchę i zadbać o nią w przyszłości z większą pilnością.

Pytanie 176. Jakie są podobieństwa pomiędzy sakramentami chrztu i Wieczerzy Pańskiej?

Sakramenty chrztu i Wieczerzy Pańskiej są podobne w tym, że ustanowicielem obu jest Bóg, duchową częścią obu jest Chrystus i jego dobrodziejstwa, oba są pieczęciami tego samego przymierza, oba są udzielane przez sługi Ewangelii i nikogo innego; oba powinny być kontynuowane w Kościele Chrystusa aż do jego powtórnego przyjścia.

Pytanie 177. Jakie są różnice pomiędzy sakramentami chrztu i Wieczerzy Pańskiej?

Sakramenty chrztu i Wieczerzy Pańskiej różnią się tym, że chrzest jest udzielany tylko raz, za pomocą wody, jako znak i pieczęć naszego odrodzenia i wszczepienia w Chrystusa oraz może być udzielony nawet niemowlętom; natomiast Wieczerza Pańska powinna być sprawowana często, za pomocą elementów chleba i wina, aby przedstawiać i ukazywać Chrystusa jako duchowy pokarm dla duszy i potwierdzić nasze trwanie i wzrost w nim oraz może być udzielana tylko tym, którzy mają odpowiedni wiek i zdolność do badania samych siebie.

T. Modlitwa

Pytanie 178. Czym jest modlitwa?

Modlitwa jest ofiarowaniem naszych pragnień Bogu w imieniu Chrystusa przy pomocy jego Ducha, któremu towarzyszą wyznawanie naszych grzechów oraz wspominanie z wdzięcznością jego łask.

Pytanie 179. Czy mamy się modlić tylko do Boga?

Bóg jako jedyny potrafi badać serca, usłyszeć prośby, przebaczyć grzechy i spełnić pragnienia wszystkich oraz tylko w niego należy wierzyć i otaczać go religijnym kultem. Ze względu na to modlitwa, która jest szczególną częścią kultu, powinna być zanoszona przez wszystkich wyłącznie do Boga i nikogo innego.

Pytanie 180. Co to znaczy modlić się w imię Chrystusa?

Modlić się w imię Chrystusa znaczy: w posłuszeństwie jego przykazaniu i w ufności jego obietnicom prosić o miłosierdzie ze względu na niego. A to nie tylko wymieniając jego imię, ale czerpiąc od Chrystusa i z jego pośrednictwa zachętę do modlitwy oraz śmiałość, siłę i nadzieję na to, iż modlitwa zostanie przyjęta.

Pytanie 181. Czemu mamy modlić się w imię Chrystusa?

Nie mamy modlić się w żadnym innym imieniu, jak tylko w imieniu Chrystusa, ponieważ grzeszność ludzkości i jej oddalenie od Boga nią spowodowane są tak wielkie, że nie mamy dostępu do Bożej obecności bez pośrednika, a także na niebie i ziemi nie ma nikogo innego, kto byłby wyznaczony do tego chwalebnego dzieła lub nadawał się do niego, jak tylko Chrystus.

Pytanie 182. W jaki sposób Duch pomaga nam w modlitwie?

Ponieważ nie umiemy się modlić tak, jak trzeba, Duch pomaga nam w naszych słabościach, uzdalniając nas, żebyśmy zrozumieli, za kogo i jak mamy się modlić, a także stwarzając i wzbudzając w naszych sercach takie zrozumienie, uczucia i łaski, które są niezbędne do właściwego wykonywania tej powinności.

Pytanie 183. Za kogo mamy się modlić?

Mamy się modlić za cały Kościół Chrystusa na ziemi, za władze świeckie i pastorów, za nas samych, naszych braci, zaiste, nawet za naszych wrogów oraz wszelkich ludzi, którzy żyją lub będą żyć w przyszłości, ale nie za umarłych ani za tych, o których wiemy, iż zgrzeszyli grzechem prowadzącym do śmierci.

Pytanie 184. O jakie rzeczy mamy się modlić?

Mamy się modlić o wszystko, co służy chwale Bożej, pomyślności Kościoła oraz dobru nas samych i innych ludzi. Wszakże nie należy się modlić o rzeczy niesłuszne.

Pytanie 185. Jak mamy się modlić?

Mamy się modlić z pełnym czci zrozumieniem majestatu Bożego, głębokim poczuciem swojej niegodności, potrzeb oraz grzechów; a także z nawróconym, wdzięcznym i rozszerzonym sercem; ze zrozumieniem, wiarą, szczerością, gorliwością, miłością i wytrwałością, oczekując Boga w pokornym poddaniu jego woli.

Pytanie 186. Jaką regułę dał nam Bóg, aby kierowała nami w modlitwie?

Całe Słowo Boże jest pożyteczne, żeby kierować nami w modlitwie. Jednak szczególną regułą kierującą nami jest ten wzór modlitwy, którego nasz Zbawiciel – Chrystus nauczył swoich uczniów, powszechnie nazywany Modlitwą Pańską.

Pytanie 187. W jaki sposób należy używać Modlitwy Pańskiej?

Modlitwa Pańska jest nie tylko wzorcem, według którego mamy układać inne modlitwy, ale także może być wypowiadana jako modlitwa, tak aby modlono się ze zrozumieniem, wiarą, czcią i innymi łaskami niezbędnymi do właściwego wykonywania powinności modlitwy.

Pytanie 188. Z ilu części składa się Modlitwa Pańska?

Modlitwa Pańska składa się z trzech części: wstępu, próśb i zakończenia.

Pytanie 189. Czego uczy nas wstęp do Modlitwy Pańskiej?

Wstęp do Modlitwy Pańskiej (który brzmi: „Ojcze nasz, któryś jest w niebie”) uczy nas: abyśmy, gdy się modlimy, zbliżali się do Boga z pewnością co do jego ojcowskiej dobroci oraz naszego udziału w niej, z czcią i wszelkimi innymi dziecięcymi postawami, niebiańskimi uczuciami i właściwym zrozumieniem jego suwerennej mocy, majestatu i łaskawego zniżenia się; a także abyśmy modlili się z innymi i za innych.

Pytanie 190. O co modlimy się w pierwszej prośbie?

W pierwszej prośbie (która brzmi: „święć się imię twoje”), uznawszy całkowitą niezdolność i nieskłonność, która jest w nas samych oraz wszystkich ludziach, powstrzymującą nas przed właściwym uczczeniem Boga, modlimy się, aby Bóg uzdolnił nas przez swoją łaskę i skłonił nas oraz innych do poznania, uznania i oddania wielkiej czci jemu, a także jego tytułom, atrybutom, ustanowieniom, Słowu, dziełom i czemukolwiek, przez co spodobało mu się objawić, oraz abyśmy uwielbili go myślą, słowem i czynem; a także by powstrzymał i usunął ateizm, niewiedzę, bałwochwalstwo, brak szacunku i wszystko, co okazuje mu brak czci; wreszcie żeby przez swoją nadrzędną opatrzność kierował i rozporządzał wszystkimi rzeczami dla swojej chwały.

Pytanie 191. O co modlimy się w drugiej prośbie?

W drugiej prośbie (która brzmi: „przyjdź królestwo twoje”), uznawszy, że my sami oraz cała ludzkość jesteśmy z natury pod władzą grzechu i Szatana, modlimy się, żeby królestwo grzechu i Szatana zostało zniszczone, Ewangelia rozprzestrzeniała się na świecie, Żydzi zostali powołani, pełnia pogan wprowadzona; żeby Kościół był zaopatrzony w ewangeliczne urzędy i ustanowienia, oczyszczony z zepsucia, uznany i zachowywany przez władzę świecką; a także by ustanowienia Chrystusa mogły być sprawowane w sposób czysty oraz były skuteczne do nawracania tych, co jeszcze trwają w swoich grzechach, i utwierdzania, pocieszania i budowania tych, którzy już są nawróceni; tak aby Chrystus panował tutaj w naszych sercach oraz by przybliżył się czas jego powtórnego przyjścia oraz naszego panowania z nim na wieki; i aby upodobało mu się sprawować królestwo swej mocy na całym świecie w taki sposób, który będzie najlepszy do osiągnięcia tych celów.

Pytanie 192. O co modlimy się w trzeciej prośbie?

W trzeciej prośbie (która brzmi: „bądź wola twoja jako w niebie, tak i na ziemi”), uznawszy, że z natury my i wszyscy ludzie jesteśmy nie tylko całkowicie niezdolni i niechętni, żeby poznać i wykonywać wolę Bożą, ale też skłonni do buntu przeciw jego Słowu, do narzekania i szemrania przeciw jego opatrzności oraz w zupełności skłonni do wykonywania woli ciała i diabła, modlimy się, żeby Bóg przez swojego Ducha zabrał od nas oraz innych ślepotę, słabość, nieskłonność i zepsucie serca; oraz by przez swoją łaskę uzdolnił nas i uczynił chętnymi do poznania, wykonania i podporządkowania się jego woli we wszystkim, z właściwą pokorą, radością, wiernością, pilnością, zapałem, szczerością i stałością, tak jak aniołowie w niebie.

Pytanie 193. O co modlimy się w czwartej prośbie?

W czwartej prośbie (która brzmi: „chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj”), uznawszy, że w Adamie oraz przez nasz własny grzech utraciliśmy prawo do zewnętrznych błogosławieństw tego życia i zasługujemy na to, by Bóg nas ich całkiem pozbawił oraz by korzystanie z nich było dla nas przeklęte; a także że ani te błogosławieństwa same w sobie nie mogą nas zachować, ani my na nie zasłużyć lub własnymi siłami je posiąść, ale jesteśmy skłonni pragnąć ich, pozyskiwać je i korzystać z nich w niewłaściwy sposób; modlimy się za nas samych i innych, abyśmy zarówno my, jak i oni, oczekując Bożej opatrzności, każdego dnia, poprzez właściwe środki, dzięki jego dobrowolnemu darowi i tak, jak wyda się to najlepsze jego ojcowskiej miłości, mogli cieszyć się ich dostateczną miarą, a także by to trwało i było błogosławieństwem dla nas w naszym świętym i dogodnym korzystaniu z nich; oraz naszym zadowoleniu z nich, oraz by owe błogosławieństwa były zachowane od wszystkiego, co szkodzi naszemu doczesnemu utrzymaniu i wygodzie.

Pytanie 194. O co modlimy się w piątej prośbie?

W piątej prośbie (która brzmi: „i odpuść nam nasze winy, jako i my odpuszczamy naszym winowajcom”), uznawszy, że my sami oraz wszyscy inni ludzie jesteśmy obarczeni winą zarówno grzechu pierworodnego, jak i grzechów aktualnych, a tym samym jesteśmy dłużnikami sprawiedliwości Bożej, oraz że ani my, ani żadne inne stworzenie nie może dokonać najmniejszego zadośćuczynienia za ten dług; modlimy się za nas samych oraz innych, aby Bóg ze swojej dobrowolnej łaski, przez posłuszeństwo i zadośćuczynienie Chrystusa przyjęte i zastosowane przez wiarę, odpuścił nam zarówno winę, jak i karę za grzech, przyjął nas w swoim Umiłowanym, dalej obdarzał nas swą przychylnością i łaską, przebaczał nasze codzienne upadki, napełniał nas pokojem i radością poprzez dawanie nam codziennie coraz więcej pewności przebaczenia; o co możemy śmiało prosić i jesteśmy zachęcani, by tego oczekiwać, kiedy mamy w sobie świadectwo, że my sami z serca przebaczamy innym ich winy.

Pytanie 195. O co modlimy się w szóstej prośbie?

W szóstej prośbie (która brzmi: „i nie wódź nas na pokuszenie, ale nas zbaw ode złego”), uznawszy, że najmądrzejszy, najbardziej sprawiedliwy i łaskawy Bóg dla różnych świętych i sprawiedliwych celów może zarządzić taki bieg wydarzeń, iż zostaniemy zaatakowani, pokonani i na pewien czas zniewoleni przez pokusy, oraz to, iż Szatan, świat i ciało są gotowi, by w przemożny sposób zwieść nas i spętać; a także to, że my, nawet mając przebaczone grzechy, z powodu naszego zepsucia, słabości i braku czujności nie tylko podlegamy pokusom i zmierzamy do tego, by wystawić się na pokuszenie, ale także sami z siebie jesteśmy niezdolni i niechętni, aby się im przeciwstawić, wyleczyć się z nich lub obrócić je ku pożytkowi; wreszcie że zasługujemy, by być pozostawieni w ich mocy; modlimy się, by Bóg tak podporządkował sobie świat i wszystko, co na nim jest, poddał sobie ciało i powściągnął Szatana, zaplanował wszystkie rzeczy, użyczył nam i pobłogosławił wszystkie środki łaski oraz pobudził nas do czujności w korzystaniu z nich, abyśmy my i wszyscy ludzie należący do niego mogli być zachowani przez jego opatrzność od bycia kuszonymi do grzechu lub, kiedy jesteśmy kuszeni, aby przez swojego Ducha wsparł nas i uzdolnił do wytrwania w godzinie pokuszenia, a jeżeli upadniemy, byśmy zostali podniesieni i wyleczeni z pokusy oraz byśmy mogli ją wykorzystać w uświęcony sposób oraz obrócić ku pożytkowi; aby nasze uświęcenie i zbawienie mogły być udoskonalone, Szatan zdeptany pod naszymi stopami, a my całkiem wyzwoleni od grzechu, pokusy i wszelkiego zła na wieki.

Pytanie 196. Czego uczy nas zakończenie Modlitwy Pańskiej?

Zakończenie Modlitwy Pańskiej (które brzmi: „albowiem twoje jest królestwo i moc, i chwała na wieki wieków, amen”) uczy nas, żebyśmy popierali nasze prośby argumentami, które powinny pochodzić nie z naszej własnej wewnętrznej godności ani godności innej istoty stworzonej, ale od Boga; a także by dołączać do naszych modlitw uwielbienie, przypisując tylko Bogu wieczną suwerenność, wszechmoc i wspaniałą doskonałość. Mając to na uwadze, ponieważ on jest zdolny i chętny do tego, by nam pomóc, my również przez wiarę mamy odwagę błagać go, żeby to zrobił, i w spokoju polegać na nim, że spełni nasze prośby. Żeby potwierdzić nasze pragnienie i pewność, mówimy: „amen”.